Тадбиркорлик со

ветеринария, энергия назорати каби назорат қилувчи органлар 
томонидан текширилиши мумкин.
3.3. Режали текшириш ва унинг аҳамияти
Текширишларнинг турларидан бири – режали текширишдир. 
Режали текшириш деганда Кенгаш томонидан тасдиқланган 
режа-жадвал асосида бир, икки ёки ундан ортиқ назорат қилувчи 
органлар томонидан ўтказиладиган текшириш тушунилади..
Аҳамиятига кўра режали текширишлар молия-хўжалик фао-
лияти билан боғлиқ ва молия-хўжалик фаолияти билан боғлиқ 
бўлмаган текширишларга бўлинади. ЎзР Президентининг 2005 
йил 14 июндаги ПФ-3619-сонли «Тадбиркорлик субъектларини 

---

245
ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги Фармонига мувофиқ тадбиркорлик 
субъектларининг молия-хўжалик фаолиятини текшириш (тафтиш 
қилиш) белгиланган тартибда фақат давлат солиқ хизмати орган-
лари, улар томонидан текшириш давомида солиқ ва валютага оид 
жиноят аломатлари аниқланган тақдирда эса – Ўзбекистон Рес-
публикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги Солиқ ва валютага 
оид жиноятларга ҳамда жиноий даромадларни легаллаштиришга 
қарши кураш департаменти томонидан амалга оширилади.
Режали текширишлар ўтказиш учун қуйидагилар ҳужжатлар 
талаб қилинади:
1) Кенгаш ёки унинг Қорақалпоғистон Республикаси, вило-
ятлар ва Тошкент шаҳри бўйича тегишли ҳудудий комиссияла-
ри томонидан белгиланган тартибда берилган хўжалик юритувчи 
субъектлар фаолиятини текширишнинг мувофиқлаштириш режа-
сидан кўчирма;
2) назорат қилувчи органнинг текширишлар амалга ошириш-
ни мувофиқлаштириш режаси асосида текшириш мақсади, тек-
ширувчи мансабдор шахслар таркиби ва текшириш ўтказиш муд-
датлари кўрсатилган ҳолда чиқарган буйруғи.
Бу ҳужжатлар хўжалик юритувчи субъектлар фаолияти-
да режали текширишлар ўтказиш учун асос бўлади. Юқорида 
кўрсатилган ҳужжатлар бўлмаган тақдирда назорат қилувчи ор-
ганнинг ходимлари хўжалик юритувчи субъект фаолиятида тек-
шириш ўтказишга ҳақли эмас. Бундай текширишларни ўтказишда 
мансабдор шахс ўз мансаб ваколатларидан четга чиқади. Амали-
ётда бу каби текширишларга нисбатан «ноқонуний текшириш» 
атамаси қўлланилади. Ноқонуний текширишлар ўтказганлиги 
учун назорат қилувчи органнинг мансабдор шахси тегишли жа-
вобгарликка тортилади.
ЎзР Президентининг 2005 йил 14 июндаги ПФ-3619-сонли 
«Тадбиркорлик субъектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини 
янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Фар-
монига асосан назорат органларининг раҳбарлари ва мансабдор 
шахслари тадбиркорлик субъектларини ўз ваколатлари ва назорат 
соҳаси доирасидан ташқари масалалар бўйича ҳар қандай текши-
рувлар ўтказганлиги учун шахсан жавобгар, ҳатто жиноий жавоб-
гар ҳам бўладилар.
Тадбиркорлик субъектларини текширишни ташкил қилиш 
тизимини такомиллаштириш ва текширишлар сонини кескин 
қисқартириш мақсадида ЎзР Президентининг 2005 йил 5 октябр-

---

246
даги ПФ-3665-сонли «Тадбиркорлик субъектларини текширишни 
янада қисқартириш ва унинг тизимини такомиллаштириш чора-
тадбирлари тўғрисида»ги Фармони билан бир қатор имтиёзлар 
берилди.
Масалан, микрофирмалар, кичик корхоналар ва фермер 
хўжаликларининг молия-хўжалик фаолияти ҳар тўрт йилда кўпи 
билан бир марта, бошқа тадбиркорлик субъектлари эса (акция-
дорлик жамиятлари, холдинглар, корпорациялар, компаниялар ва 
ҳ.к.), яъни ЎзР Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 11 октябрда-
ги 439-сонли қарори
99
билан тасдиқланган Кичик тадбиркорлик 
(бизнес) субъектларига тегишли бўлган корхоналар ва ташкилот-
лар классификациясига кирмаган тадбиркорлик субъектларида 
ҳар уч йилда кўпи билан бир марта режа асосида текширишлари 
ўтказилади. Микрофирма ва кичик корхона ходимларнинг бел-
гиланган ўртача йиллик сонини ошириб юборган тақдирда, улар 
қонун ҳужжатларида назарда тутилган имтиёзлар, кафолатлар ва 
ҳуқуқлардан маҳрум этилади.
Янги ташкил қилинган тадбиркорлик субъектларининг молия-
хўжалик фаолияти улар давлат рўйхатига олинган пайтдан бош-
лаб икки йил мобайнида режали текширишдан ўтказилмайди.