Tajriba qismi

Kimyoviy xossalari
Alkenlar moddalar bilan faol reaksiyaga kirishib, o'zlarining pi-bog'larini buzadilar (C=C bog'ining boshqa nomi). Axir, u bitta (sigma aloqasi) kabi kuchli emas. To'yinmagan uglevodorod reaksiya (qo'shilish) dan keyin boshqa moddalar hosil qilmasdan to'yingan uglevodorodga aylanadi.
Vodorod qo'shilishi (gidrogenlash). Uning o'tishi uchun katalizator va isitishning mavjudligi kerak;
halogen molekulalarining qo'shilishi (galogenlash). Bu pi bog'iga sifatli reaktsiyalardan biridir. Axir, alkenlar bromli suv bilan reaksiyaga kirishganda, u jigarrangdan shaffof bo'ladi;
vodorod galogenidlari bilan reaksiya (gidrogalogenlash);
suv qo'shilishi (hidratsiya). Reaktsiya shartlari isitish va katalizator (kislota) mavjudligi;
Nosimmetrik olefinlarning galogen vodorod va suv bilan reaksiyalari Markovnikov qoidasiga amal qiladi. Bu shuni anglatadiki, vodorod allaqachon ko'proq vodorod atomlariga ega bo'lgan uglerod-uglerod qo'sh aloqasidan uglerodga qo'shiladi.

yonish;
qisman oksidlanish katalitik. Mahsulot siklik oksidlardir;
Vagner reaktsiyasi (neytral muhitda permanganat bilan oksidlanish). Bu alken reaktsiyasi yana bir yuqori sifatli C=C bog'idir. Oqayotganda kaliy permanganatning pushti eritmasi rangsizlanadi. Agar bir xil reaksiya birlashgan kislotali muhitda amalga oshirilsa, mahsulotlar har xil bo'ladi (karboksilik kislotalar, ketonlar, karbonat angidrid);
Izomerlanish. Barcha turlari xarakterlidir: cis- va trans-, qo'sh bog'lanish harakati, sikllanish, skelet izomerizatsiyasi;
Polimerizatsiya sanoat uchun olefinlarning asosiy xususiyatidir.Tibbiyotda qo'llanilishi.
Alkenlarning reaksiya mahsulotlari katta amaliy ahamiyatga ega. Ularning ko'pchiligi tibbiyotda qo'llaniladi. Glitserin propendan olinadi. Ushbu ko'p atomli spirt ajoyib erituvchi bo'lib, suv o'rniga ishlatilsa, eritmalar ko'proq konsentratsiyalangan bo'ladi. Tibbiy maqsadlarda unda alkaloidlar, timol, yod, brom va boshqalar eritiladi.Glitserindan malham, pasta va kremlar tayyorlashda ham ishlatiladi. Bu ularning qurib ketishiga yo'l qo'ymaydi. O'z-o'zidan, glitserin antiseptik hisoblanadi.
Vodorod xlorid bilan reaksiyaga kirishganda, teriga surtilganda lokal behushlik sifatida, shuningdek, inhalatsiyadan foydalangan holda kichik jarrohlik aralashuvlar bilan qisqa muddatli behushlik uchun ishlatiladigan hosilalar olinadi.

Alkilgalogenidlarning degidrogalogenlanishi

Misol uchun:

2.Spirtli ichimliklarni suvsizlantirish

Misol uchun:

3. Vicinal digalidlarning degalogenatsiyasi

Misol uchun:

4. A.Goffman bo'yicha tetraalkilammoniy gidroksidlarining termik parchalanishi.

Misol uchun:

5. Alkanlarning gidrogenlanishi

Misol uchun:

Bu reaksiya faqat quyi alkenlarni sanoatda ishlab chiqarish uchun amaliy ahamiyatga ega: etandan etilen, propandan propilen, butenlar. n-butan, shuningdek, termal krekingning gazsimon mahsulotlaridan.

6. Alkinlarning stereoselektiv qaytarilishi cis- va trans-alkenlar

*Lindlar katalizatori palladiy neytral tashuvchi BaSO₄ yoki CaCO₃ ga adsorbsiyalangan, xinolin bilan faolsizlantirilgan.

*P-2-Ni katalizatori Ni(OAc)₂; NaBH₄; C₂H₅OH; NH₂CH₂CH₂NH₂, etanol-etilendiamin tizimida natriy borogidrid bilan nikel diasetatni kamaytirish natijasida olingan kolloid nikel. Etilendiamin qo'sh aloqaning keyingi gidrogenatsiyasini oldini oladi
Misol uchun:


Misol uchun:

7. Alkinlarning monogidroboratsiyasi, keyin hosil bo'lgan vinilboranlarning sirka kislotasi bilan parchalanishi.
Аlkenlar reaktsiyaga oʼta reaktsion birikmalardir. Quyida ularning eng zarur reaktsiyalarini koʼrib oʼtamiz. Vodorodni biriktirib olish:

Oʼta maydalangan platina yoki palladiy ishtirokida xona haroratida vodorod alkenlarga birikadi. Reaktsiya analitik ahamiyatga ega. Ushbu sharoitlarda aren uglevodorodlar gidrirlanmaydilar. Shunday qilib, alkenlarning miqdorini ushbu yoʼl bilan aniqlash mumkin. Masalan, kreking benzinlarida alkenlarni simob (II) atsetati va oltingugurt (I) xlorid S2Cl2 bilan reaktsiyalari ham analitik ahamiyatga ega.
А) Simob atsetatining birikishi:

Ushbu usul boʼyicha alkenlarni boshqa uglevodorodlardan toza holda ajratib olish mumkin.
B) S2Cl2 ni biriktirish:

Ushbu reaktsiya ham alkenlarni neftь mahsulotlaridan miqdoran ajratib olishda xizmat qiladi.
Аlkenlarni oksidlash, ozonlash va boshqa reaktsiyalari.
Ushbu reaktsiyalar olefinlardagi qoʼsh bogʼni oʼrnini hosil boʼlayotgan mahsulotlar tarkibi boʼyicha aniqlashga yordam beradi.