Ta’lim va taraqqiyot

Shavkat Mirziyoyev 
Qadimiy turar-joy binolari, masjidlar, madrasalar, maqbaralar, so‘nggi 
asrlarda bunyod etilgan qator boshqa xil binolar va inshootlar me‘morchiligida 
singib ketgan rango-rang naqshlar, asrlar davomida yuzaga kelgan nafosat 
durdonalari, yorqin va quvnoq rangli gullar, yuksak did bilan ado etilgan 
bezaklarni o'rganish muhim ahamiyatga egadir.
Zamonaviy tafakkur asosida milliy an‘analarni o ‗zlashtirish jarayoni g ‗oyat 
murakkab ijodiy muammolardan biridir.
Bu borada ikki yo‗l bor: birinchisi – mazkur an‘analarni xalq ustalari 
san'atida saqlab qolish; ikkinchisi – olis ajdodlarimizning badiiy barkamol ijodiy 
merosini hozirgi zamonda ijod etayotgan me‘morlar ishlariga singdirib yuborish. 
Aslida har ikkala yo‗l to‗g‗ri ko‗rinsada, masalaning qaltis tomonlari bor: 
birinchisida - ma‘lum darajadagi konservtizm tursa, ikkinchisida - o‗tgan zamon 
me‘morlari ishiga ko'r-ko'rona taqlid etish. Bu to‗siqni eski uslubga yangilik kiritish 

---

 Namangan davlat pedagogika instituti “Ta’lim va taraqqiyot” ilmiy-uslubiy jurnali
2023-yil 4-son. ISSN: 2992-9008. UDK: 37
 
157 
bilan emas, balki eski uslubning shakl va mazmunini yangilatish bilan hal qilish 
mumkin. 
Me‘morchilikda monumental naqshu nigorning rivojlanishiga tabiiy-iqlim 
sharoitlarining ta‘siri kuchli bo‗lgan. Qisqa muddatli qish fasli bilan yilning 
jazirama issiq fasli bu mintaqa me‘morchiligida uy-joylarning keng va bahavo 
bo‗lishini taqozo etadi. 
Bunday sharoitda har qanday turar-joy va jamoat binosini ayvonsiz va 
hovlisiz tasavvur qilish qiyin edi. Uylarda yashovchilar yilning juda ko‗p qismini 
ayvonda o‗tkazganlar. Ayvonlarga ko‗proq oro va jilo berishning ma‘nosi ham ana 
shundan kelib chiqqan. Shu boisdan turar-joy, masjid, madrasalarning ayvonlarida 
rango-rang, ko‗zni qamashtiruvchi naqshu nigorlar ko'plab uchraydi. Binolar 
panno, hoshiya singari bezaklar bilan bezatilgan 
Mustaqillik 
qo‗lga 
kiritilgandan 
keyin 
milliy 
me‘morchilik 
va 
shaharsozlikning rivojlanishiga ham keng yo‗llar ochildi. Arxitektura va 
shaharsozlik masalalariga katta ahamiyat berilib, O‗zbekiston Respublikasi 
Prezidentining farmonlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari qabul qilindi. 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005-yil 30-avgustdagi 165-sonli 
«Shaharlar, shaharchalar va qishloq aholi punktlarining bosh rejalarini ishlab 
chiqish va amalga oshirish jarayonlarini takomillashtirish chora - tadbirlari 
to‗g‗risida»gi qarori chiqdi. Bunga javoban mamlakatimizda loyihalash va 
loyihalash ilmiy - tadqiqot institutlarida me‘morlar va muhandislarning ijodiy 
faoliyati yanada rivojlanib ketdi [1]. 
«Toshkentboshplan» LITI da Toshkent shahri va uning tevarag - atrofini 
2015-yilgacha rivojlantirishning bosh reja sxemasi, shuningdek, Toshkent viloyati 
shaharlarining rejaviy sxemasi, Toshkent viloyati tumanlarining 2020-yilgacha 
qurilish bosh rejasining sxemasi, Chimgan – Chorvoq dam olish zonalarining 
rivojlanish sxemalari, Samarqand shaharining 2025 yilgacha va viloyatdagi 3 ta 
shaharning rivojlanish bosh rejalari ishlab chiqildi, shu viloyatdagi 980 ta qishloq 
aholi hududi bosh rejalar va sxemalar bilan ta‘minlandi. «O‗zshaharsozlik LITI» 
tomonidan Namangan, Navoiy, Qo‗qon, Termiz va boshqa ko‗plab shaharlarning 
ham bosh rejalari ishlab chiqildi va amaliyotga tadbiq etilmoqda. Mustaqillik 
sharofati 
bilan 
mamlakatimiz 
rahbariyati 
siyosatida millat o‗zligini anglash manbai bo‗lgan 
ulug‗ ajdodlarimizning ma'naviy merosiga e‘tibor 
kuchaydi. 
Tarixiy 
shaharlarda 
ulkan 
restavratsiya 
ishlari 
amalga 
oshirildi. 
Samarqandda Bibixonim, Buxoroda Kalon 
masjidlari, Termizda Sulton Saodat diniy 
ma'muriy 
ansambli 
ta‘mirlandi. 
Qarshi, 

---