Ta’lim va taraqqiyot

Катта (5 ѐшдан 6 ѐшгача бўлган болалар ) гуруҳ 
1. 
1 
4 
36 
1 
4 
12 

---

 Namangan davlat pedagogika instituti “Ta’lim va taraqqiyot” ilmiy-uslubiy jurnali
2023-yil 4-son. ISSN: 2992-9008. UDK: 37
 
24 
Мактабга тайѐрлов (6 ѐшдан 7 ѐшгача) гуруҳи 
2. 
2 
8 
72 
1 
4 
12 
Мактабгача ѐшидаги болаларни саводхонликка ўргатиш бўйича олиб 
бориладиган ишлар Д.Б.Эльконин ишлaб чиқилган назарий тамойилларга 
асосланади. Саводхонликка ўргатишнинг мактабгача ѐшга мўлжалланган 
шакл ва методлари Д.Б.Эльконин методи асосида Л.Е.Журова томонидан 
ишлaб чиқилган. 
Болалар томонидан саводхонликни эгаллаш имкониятлари ва 
хусусиятларини ўрганишга ҳамда бунинг учун энг оптимал ѐш даврини
аниқлашга қаратилган махсус тaдқиқотда Н.С.Воронцова 5-6 ѐшли болалар 
саводхонликни ўрганишда танловчан типдаги қaбул қилиш хусусиятига эга 
эканлигини, 6 ѐшдан эса ўқишга эътиборли бўлишини аниқлади. Шундан 
келиб чикиб, Н.С.Воронцова 5 ѐшни товушларни таҳлил қилишга ўргатишнинг 
энг оптимал даври, 6 ѐшни эса ўқишга ўргатишга энг оптимал (энг яхши ва
қулай) давр эканлигини таъкидлади. 
Мактабгача таълим ташкилотларида саводхонликка ўргатиш болаларда 
элементар ўқиш ва ѐзиш кўникмаларини шакллантириш вазифасини 
бажаришга йўналтирилган фаолият тури ҳисобланади.
Ўқиш саводхонлиги - инсоннинг ѐзма матнларни тушуниш ва уларни 
таҳлил қилиш, мазмунидан ўз мақсадларига эришишда, билим ва 
имкониятларини ривожлантиришда, ижтимоий ҳаѐтда фаол қатнашишда 
фойдаланиш қобилиятидир.
Мактабгача ѐшдаги болаларни саводхонликка ўргатишнинг асосий 
вазифаси болаларга товуш ва ҳарфни таништириш, уларнинг тўғри 
талаффузини ўргатиш орқали тўғри, онгли ифодали ўқиш кўникмаларини 
шакллантиришдан иборат. Шунингдек, болалар луғатини бойитиш, 
боғланишли нутқни ўстириш, билимлар тизимини шакллантириш, эшитиш, 
қабул қилиш сезгисини ривожлантириш ҳам саводга ўргатиш даврида муҳим 
аҳамият касб этади. Чунки боланинг бошланғич синфда таълим олиш самараси 
унинг она тилини билишига ва нутқи қанчалик ривожланганлигига кўп 
жиҳатдан боғлиқ бўлади.
Хулоса қилиб айтганда, 1-синфга қадам қўйгунча боланинг ўқиш 
малакаларини эгаллаб олиши, унинг ―эрта ривожланиш‖ соҳасидаги ютуқлари 
деб тан олиниши лозим. Агар бола шундай кўникма ва малакаларга эга бўлса, 
турли ўқув предметларидаги материалларни мустақил ўқиб-ўрганиш 
имкониятига эга бўлади. Аксинча, боланинг ўқиш малакаларини етарлича 
эгалламаслиги унинг ривожланишдан ортда қолишига ҳамда ўқув-билиш 

---