Таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

ЎҚИТУВЧИЛИК КАСБИНИ ТАНЛАШ

Бирор касбнинг ҳақиқий устаси бўлиш учун кишида табиий
қобилият, маълум жисмоний ва руҳий хислатлар жо бўлиши зарур.
Масалан артист бўлиш учун табиий овоз, эшитиш қобилияти, бежирим суврат, жисмонан соғлом бўлиш талаб этилади. Раҳбарлик
вазифасини бажариш учун ташкилотчилик, одамлар билан муомала-муроса қила билиш каби қобилиятларга эга бўлиш керак. Акс ҳолда

18

касби ва ишидан бошқалар ҳам, ўзи ҳам қаноат ҳосил қилмайди.
Киши касбини нотўғри танлаган бўлса, унга қизиқмаса, ўзи ҳам, бошқалар ҳам ундан барака топмайди.

Педагогик, ўқитувчилик фаолиятини, ѐшларни ўқитиш ва

тарбиялаш ишини самарали бажариш, ота-оналар ва болаларнинг
иззат-ҳурматига сазовор бўлиш учун кишида бу ишда кишига лаѐқат, қобилият, қизиқиш бўлмоғи лозим. Бошқа касблар каби ўқитувчилик
касбига ѐшлар орасидан педагогик фаолиятга лаѐқатли, болалар
билан тил топиб муомала қила оладиган, илмли кишиларни танлаб
олиш керак.

Педагоглик касбини танлаган киши аввало соғлом бўлиши, сўзларни тўғри ва яхши талаффуз қила олиши, асаблари жойида, вазмин бўлиши даркор. Шунингдек, болаларни ѐқтириши, улар билан

ишлашга майли борлиги, бошқалар билан мулоқот қила олиши, хушмуомалалиги, кузатувчанлиги, кенг фикрлай олиши, ўзига ва
бошқаларга нисбатан талабчанлиги ҳам кишининг педагогик ишга
яроқлилигини кўрсатади. Бу сифатлар кишида бор-йўқлигини
тиббиѐт ходимлари, руҳшунос, педагоглар оғзаки ва ѐзма савол-жавоблар ѐрдамида аниқлай олади.

ПЕДАГОГИК ФАОЛИЯТ

Педагогик фаолият ѐш авлодни ҳаѐтга, меҳнатга тайѐрлаш учун

халқ олдида, давлат олдида жавоб берадиган, болаларга таълим-тарбия
беришга
махсус
тайѐрланган
одамларнинг
меҳнат

19

фаолиятидир. Мактаб ўқитувчиларининг фаолияти инсон шахсини
шакллантиришга қаратилган.

Ҳар бир бола ўз хулқ-атворига, характерига эга. Болаларни тарбиялашда уларнинг ана шу ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш, ўрганиш ниҳоятда мураккаб. Бунда одамлар ўртасидаги ижтимоий

муносабатларни
ўзида
акс
эттирувчи
махсус
усуллардан
фойдаланилади. Педагогик фаолиятга тайѐргарлик кўраѐтган ѐшлар
унинг ана шундай хусусиятларини билишлари лозим. Ўқитувчилик
ихтисосининг бу хусусиятлари унинг профессиограммасида
ифодаланади.

Профессиограмма қуйидагиларни ўз ичига олади: 1) ўқитувчи

шахсининг хусусиятлари; 2) ўқитувчининг руҳий-педагогик
тайѐргарлигига қўйиладиган талаблар; 3) махсус тайѐргарликнинг
ҳажми ва мазмуни; 4) ихтисосга оид услубий тайѐргарликнинг
мазмуни.

-Ўқитувчи шахсининг хусусиятлари:

Ғоявий соҳада: илмий дунѐқараш ва эътиқод; ижтимоий эҳтиѐж
ва ахлоқий заруриятларни чуқур тушуниш; ижтимоий ва гражданлик
бурчини англаш; ижтимоий-сиѐсий фаоллик.

Педагоглик касби соҳасида; болаларни севиш ва улар билан

ишлашга қизиқиш, педагогик ишни севиш; руҳий педагогик
зийраклик, педагогик такт, педагогик тасаввур; ташкилотчилик
қобилияти; ҳаққонийлик; дилкашлик; ўзини тута билиш; касбий
лаѐқатлилик.

20

Кенг илмий савия, маънавий эҳтиѐж ва қизиқиш, интеллектуал
қизиқиш, янгиликни ҳис қила билиш; педагогик маълумотларни
оширишга интилиш эса билиш соҳасига киради.