Talim vazirligi

 
11-sonli maruza  
MAVZUSİ: FARG’ONA IQTISODIY RAYONI 
Guruh 3b-kurs geografiya 
O’qitish vaqti: 2 soat                                                               Talabalar soni:   14 
O’qitish darsining strukturasi  
Maruza, savol-javob, diskussiya 
Maruzaning rejasi: 
1. Farg’ona iqtisodiy rayonini iqtisodiy-geografik o’rni. 
2. O’zbekiston mehnat taqsimotida tutgan o’rni. 
3. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, ularga xujalik 
tomonidan baho berish. 
4. Aholisi va mehnat resurslari. 
5. Xujaligi va uning xususiyatlari. 
6. Farg’ona iqtisodiy rayonining sanoati. 
7. Vodiyning ichki rayonlari. 
O’quv darsining maqsadi: Farg’ona iqtisodiy rayonini iqtisodiy-geografik o’rni tahlil qilish. 
O’zbekiston mehnat taqsimotida tutgan o’rnini aniqlash. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslariga 

 
119
baho berish. Aholisi va mehnat resurslari, xujaligini o’rganishdan iborat. 
Pedagogik masalalari: 
1. Farg’ona iqtisodiy rayonini 
iqtisodiy-geografik o’rnini 
o’rganish. 
2. O’zbekiston mehnat 
taqsimotida iqtisodiy rayon 
tutgan o’rni baholay olish. 
3. Tabiiy sharoiti va tabiiy 
resurslari, ularga xujalik 
tomonidan baho berish. 
4. Aholisi va mehnat resurslarini 
taxlil qilishni o’rganishdan 
iborat. 
5. Farg’ona iqtisodiy rayonining 
sanoatining joylashish va 
 
rivojlanishi xususiyatlarini 
o’rganish. 
6. Qishloq xo’jaligining asosiy 
tarmoqlari 
O’qitish xarakatining natijasi: 
1.1 Farg’ona iqtisodiy rayonini iqtisodiy-geografik o’rniga 
tarif berish. 
1.2. O’zbekiston mehnat taqsimotida tutgan o’rni baholash. 
1.3. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, ularga xujalik 
tomonidan baho berish. 
1.4. Aholisi va mehnat resurslari xakida malumotlar 
to’plash. 
1.5. Xujaligi sanoati va qishloq xo’jaligining joylashish va 
rivojlanish xususiyatlarini o’rganish. 
O’qitish uslublari 
Maruza, vizual, tushintirish, suxbatlashish, diskussiya, 
slaydlar 
O’qitish ishini tashkillashtirish 
shakllari 
 Frontal, guruxlarga ajratish 
O’qitish qurollari 
Tarqatma materiallar, xaritalar, plakat, qalam 
O’qitish sharoitlari 
Maxsus texnika asboblari bilan taminlangan auditoriyalar 
Monitoring va baxolash 
Tezda sorash, testlar   
O’quv darsining texnologik  xaritasi                      
İshning mazmuni 
Bosqichlar, 
Ajiratilgan vaqt 
O’qituvchi Talabaning 
I bosqich. 
O’qitish jarayoniga 
kirish 
(10 min) 
1.1. Maruza. Mavzuning rejasi va tuzilishiga 
qarab o’quv jarayonini tashkillashtirish buyicha 
xarakat tartibini aytib o’tadi. 
1.2. Mavzu buyicha Asosiy tushunchalarni, 
mustaqil ishlash uchun Adabiyotlar tizimini 
beradi  
Tinglaydi, yozadi 
 
 
 
Aniqlashtiradi, savollar 
beradi. 
 
II bosqich 
Asosiy bo’lim 
(60 min) 
 
2.1. Mavzuning nomin, maqsadi va kutiladigan 
natijalarini etkazadi. Mavzuning rejasi va 
xususiyatlari bilan tanishtiradi.  
2.2. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalar 
asosida blits-so’rov wtkazadi (ilova). 
2.2. Har bir guruhga kichik esse yozish 
topshirig’i beriladi. 
2.3. Belgilangan savol mazmuni bo’yicha 
guruhlarda  muhokamani tashkillashtiradi va  
muommoli savollar beriladi (ilova). 
2.4. Belgilangan savol mazmuni bo’yicha 
guruhlarda  muzokarani tashkillashtiradi, 
vaziyat tahlili sxemasi bo’yicha ishning 
qoidalariga e’tibor berib boradi.     
Javob beradi, 
Yozadi 
 
 
Guruxlarda ishlashadi 

 
120
2.5.Guruhlarning qarashlarini aniqlashtirib 
belgilab boradi.  
Munozara o’tkazish, muammoni shakllantirish, 
echish yo’llarini belgilash va echish uchun 
topshiriqlar davom ettiradi (ilova).                         
2.3. O’quv jarayonida bajarilgan ishlarni 
baxolash kriteriyasi va ko’rsatkichlari bilan 
tanishtiradi.  
III bosqich 
Yakuniy qism 
(10 min ) 
 
3.1.Mavzu buyicha xulosalar chiqaradi, 
Talabalarning diqqatini Asosiy masalalarga 
jamlaydi, professional xizmatida bajarilgan 
ishlarning axamiatini ochib beradi.  
3.2.Guruxlarning ishini baholaydi, O’quv 
maqsadiga erishish darajasin taxlil qiladi. 
3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va 
uning baxolash ko’rsatkichlari, kriteriyalari 
bilan tanishtiradi. 
o’zini-o’zi, o’zaro 
baholaydi, 
 
 
 
 
savollar beradi, 
 
 
topshiriqlarini yozadi 
 
ilova  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
Farg’ona rayon xududi Farg’ona vodiysining markaziy tekislik va tog’ 
oldi mintaqalarini egallaydi, faqat chekka g’arbiy qismida Xo’jand darvozasi 
orqali u Mirzachol iqtisodiy rayoni bilan tutashgan. Rayonda xilma-xil foydali 
qazilma konlari topilgan.Neft, tabiiy gaz, oltingugurt, kumush, volfram, mis, 
oltin, molibden, xar xil qurilish xom ashyosi xozirgi vaqtda qazib olinmoqda.
  
Mavzu: Farg’ona iqtisodiy rayoni 
Reja: 
1. Farg’ona iqtisodiy rayonini iqtisodiy-geografik o’rni. 
2. O’zbekiston mehnat taqsimotida tutgan o’rni. 
3. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, ularga xujalik tomonidan baho berish. 
4. Aholisi va mehnat resurslari. 
5. Xujaligi va uning xususiyatlari. 
6. Farg’ona iqtisodiy rayonining sanoati. 
7. Vodiyning ichki rayonlari.
 
Farg’ona iqtisodiy rayoni haqida malumot: 
o
 
Er maydoni - 19,2 ming km.kv; 
o
 
Aholisi - 7739,2 ming kishi (2009 y); 
o
 
Respublika xududining 4,1 foizini; 
o
 
Respublika aholisining 28,3 foizini tashkil qiladi 
o
 
Aholi zichligi 1 km
2 
- 403 kishi.

 
121
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
Farg’ona viloyati 
mamlakatimizda ishlab chiqarilgan sanoat mahsulotidagi ulushi 12,7 % 
dan ortig’ini tashkil qiladi. Shuningdek, Respublikada ishlab chiqariladigan ipak gazlamaning 36 
% i, paypoqlarning 71 % i, poyafzallarning 27 % i, meva va sabzavot konservalarning 7 % i, un 
ishlab chiqarishning 11 % i, paxta tolasining ishlab chiqarishning 12 % i, o’simlik yog’i ishlab 
chiqarishning 13,3%  i viloyat hissasiga to’g’ri keladi.  
 
Adabiyotlar 
1.  Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari 
va taraqqiyot kafolatlari .–T.: 1997. 
2.  Karimov I.A. O’zbekiston "milliy" istiqlol, iqtisodiyot, siyosat, mafkura. T., 1996. 
3.  Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya. T., 2004. 
4.  Akramov Z.M. O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi o’quv dasturi. 
T., 1992. 
5.  Asanov G.R. Sotsial-iqtisodiy geografiya: termin va tushunchalar izohli lug'ati. - T.:  
O'qituvchi, 1990.  
6.  Asanov G.R., Nabixonov M., Safarov I. O’zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy 
jo'g’rofiyasi. -T.:  O'qituvchi, 1994. 
Farg’ona iqtisodiy rayonini uziga xos xususiyatlari 
o
 
Aholisi soni va zichligi buyicha respublikada birinchi o’rinda; 
o
 
Respublikadagi bog’ va uzumzorlarning 1\4 qismi shu rayonga tegishli; 
o
 
Paxtaning 1\4 qismini etkazib beradi 
o
 
Og’ir sanoat, engil sanoat va oziq-avqat sanoati yaxshi rivojlangan; 
o
 
Respublikadagi eng yirik to’qimachilik va shoyi gazlama fabrikalari 
joylashgan.
 
Farg’ona iqtisodiy rayoni mamuriy tarkibi 
 
Farg’ona viloyati
 – xududi 6,7 ming kv.km, aholisi-3022,1 ming kishi 
(2009 y), asosiy sanoat tarmoqlari-yoqilg’i(neftni qayta ishlash), engil 
(paxta tozalash), oziq-ovqat sanoati, qishloq xo’jaligining asosiy 
tarmoqlari: donchilik, paxtachilik, bog’dorchilik, uzumchilik va go’sht-sut 
chorvachiligi, parrandachilik, ipakchilik;  
 
Namangan viloyati
 –xududi 7,4 ming kv.km, aholisi-2217,2 ming kishi 
(2009 y), asosiy sanoat tarmoqlari- engil (paxta tozalash), oziq-ovqat 
sanoati, qishloq xo’jaligining asosiy tarmoqlari: donchilik, paxtachilik, 
sabzavotchilik, bog’dorchilik, uzumchilik va go’sht-sut chorvachiligi, 
ipakchilik; 
 
Andijan viloyati
-xududi 4,3 ming kv.km, aholisi-2499,9 ming kishi (2009 
y), asosiy sanoat tarmoqlari-avtomobilsozlik va metalni qayta ishlash, 
kimyo, engil, oziq-ovqat sanoati, qishloq xo’jaligining asosiy 
tarmoqlari:paxtachilik, donchilik, sabzavotchilik, uzumchilik va go’sht-sut 
chorvachiligi, ipakchilik 

 
122
7.  Axmedov E.A. O'zbekiston shaharlari mustaqillik yillarida. –T., 2002. 
8.  Baratov P. O’zbekiston tabiiy geografiyasi. -T.: O'qituvchi, 1996. 
9.  Vahobov H. Tillaboyeva M. Iqtisodiy geografiya asoslari. – T.: O'qituvchi, 2001. 
10. Soliyev A.S., Axmedov E.A. va boshqalar. Mintaqaviy iqtisodiyot.  -T.: Universitet, 
2003. 
11. Soliyev A., Qarshiboyeva L. Iqtisodiy geografiyaning nazariy va amaliy masalalari. – T.: 
1999.   
12.  To’xliyev N. O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyoti. –Toshkent, 1998. 
13. Tuxliev N., Taksanov A. Natsionalnaya ekonomicheskaya model Uzbekistana. - T.: 
2000. 
14. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. -T., 1992. 
15. O’zbekiston Respublikasi ma`muriy-hududiy bo’linishi. T., 1996. 
16. O'zbekiston Milliy ensiklopediyasi. 12-jild, -Toshkent, 2006. 
 
Savollar 
          1. Farg’ona iqtisodiy rayoniga tarif bering. 
 
2. Farg’ona iqtisodiy rayoni kaerda joylashgan? 
 
3. Farg’ona iqtisodiy rayonining boshka iqtisodiy rayonlardan farqi nimada? 
 
4. Farg’ona iqtisodiy rayonining ustunlik tomonlari. 
 
5. Farg’ona iqtisodiy rayonining O’zbekiston uchun iqtisodiy axamiyati. 
 
6. Farg’ona iqtisodiy rayoniga kiruvchi xududlarni sanab bering. 
 
7. Farg’ona iqtisodiy rayoni aholisi. 
 
8. Farg’ona vodiysi iqlimi va sharoiti. 
 
9. Farg’ona iqtisodiy rayonining mamuriy tarkibi va chegaralari. 
 
10. Farg’ona iqtisodiy rayonining sanoati kanday? 
 
11. Vodiy suv resurslari. 
 
12. Mashinasozlik sanoati. 
 
13. Qishloq xujaligi qanday rivojlangan? 
 
14. Andijon  viloyati xaqida gapiring. 
 
15. Namangan viloyati xaqida gapiring. 
 16. 
İqtisodiy rayonning O’zbekistonda tutgan o’rni. 
 
17. Farg’ona iqtisodiy rayonining jahon ahamiyatiga ega bulgan yutuqlari xaqida    
gapiring. 
 
FARGONA İQTİSODİY RAYONİ 
     İqtisodiy rayon Andijon,  Namangan va Fargona viloyatlarini uz ichiga oladi. Maydoni 18,3 
ming km kv., aholisi 7 mln 464 ming kishi. Respublika xududining 4,3% ini egallagan. Bu 
rayonda O’zbekiston aholisining 27 %i yashaydi.  O’zbekistonda ishlab chiqariladigan yalpi 
sanoat maxsulotining 1/4 qismi,  qishloq xo’jalik maxsulotining 24,9%  i  shu  jumladan 
paxtaning 27,0%i,  xomipakning 44,5%i shu rayon xissasiga tugri keladi.  
     Fargona  iqtisodiy    rayoni  deyarli  hamma tomondan tog tizmalari bilan uralgan. Garbda 
Xo’jand darvozasi orqali ochiq. Fargona vodiysida tabiiy va iqtisodiy sharoitning nisbatan 
qulayligi, bu erdan qadimda buyuk ipak yulining utganligi  natijasida  unda qishloq xo’jaligi, 

 
123
savdo, xunarmandchilik yaxshi rivojlangan. Vodiyda 1876 yildan boshlab temir yul  utkazildi.  
1889  yilda  butun Fargona vodiysida 50 ming gektar erga paxta ekilgan bulsa, 1899 yilga kelib,  
150 ming gektarga,  1916 yilga kelib  esa  348 ming gektarga etkazildi. Temir yul utkaziladigan 
joydan boshlab vodiyda sanoat ham rivojlandi.  Oktyabr tuntarishidan  keyin  Fargona 
vodiysining sanoati yanada taraqqiy eta boshladi. Fargona vodiysi xududini er usti tuzilishini  
xo’jalikda  foydalanish  xususiyatiga kura  kuyidagi  mintaqalarga ajratish mumkin.  Tekislik 
mintaqasi-Markaziy  botiq-Qoraqalpoq va Ezevon qum  
ch o’llari bor. İkkinchi qismi-daryo va soylarinig keng eyilmalaridan iborat. Chirindi mikdori 
4%ga etadigan buz tuproqlar keng tarqalgan. Adir mintaqasi 600-1200 m balandlikni uz ichiga 
oladi.  Asosan baxorikor dexqonchilik sugorish mumkin bulgan  joylarda  sugorma  dexqonchilik 
qilinadi.  Togli mintaqa 1100-1200 mdan boshlanadi. Soylarda degqonchilik uchun yaroqli erlar 
xaydaladi. Vodiydagi barcha xaydaladigan erlarning 16%i ana shu mintaqaga tugri keladi. Bu 
mintaqada kuproq baxorikor dexqonchilikda foydalaniladi.  Meva va  tokzorlar maydoni kup. 
Baland tog mintaqasi. Yaylov sifatida foydalaniladi. Vodiyda neft, gaz, oltingugurt kabi foydali 
qazilmalar,  suv  quvvati  resurslari qurilish materiallari va shifobaxsh mineral suvlarga boy.  
Vodiyda 7 mln 464 ming aholi yashaydi. 1km kvga  293 kishi tugri keladi.  Yiliga 100 ming 
kishiga kupaymoqda. Aholining 32%i shaxarlarda yashaydi.  28 shaxar va 28 shaxarcha  bor. 
İxtisosida  paxtachilik minimum bilan boglik bulgan tarmoqlararo majmui asosiy urinni 
egallaydi.  iqtisodiy  rayon  O’zbekistonda etishtiriladigan paxtaning 27% ini va pillaning 
44,5%ini beradi. Paxtachilik bilan birga  degkonchilikning  boshqa  tarmoqlari  ham 
sabzavotchilik,  bog’dorchilik va uzumchilik rivojlangan.  
  
Sanoati. İqtisodiy rayon sanoati respublika  yalpi  sanoat  maxsulotining 5%   ni  beradi. 
Yoqilgi  energetika  xo’jaligi-uz  resurslariga (neft,gaz,  gidroenergiya resurslariga), qisman 
qushni respublikalar resurslariga asoslanadi. Yirik elektr stantsiyalari Quvasoy GRES idir.  
Fargona,  Quqon, Andijon GES larida, Shaxrixonsoy, Namangansoy  daryolaridagi  kichik GES 
lardan iborat.  Andijon suv omborida gidrouzelda katta quvvatli GES lar qurilgan.  İqtisodiy 
rayonga respublika  elektr quvvatining 5%i tugri keladi.  Kelajakda aniq va murakkab 
mashinasozlik yanada rivojlandi.  Kimyo sanoati - mineral ugitlar, gerbitsidlar, zaxarli 
ximikatlar, kimyoviy tolalar ishlab chiqaradi. Fargona azot ugitlari, Quqon superfosfat zavodlari, 
Fargona gidroliz zavodlari shularga misol bula oladi.  qurilish materiallar  sanoati 
 
respublikadaga  bir  qism elektrini qushni respublikalardan oladi.  U urta Osie va janubiy 
Kozogiston birlashgan energetik tizimiga ega.  İqtisodiy rayonda neft va gaz kazib olinadi.  uazib 
olingan neft Oltiarik va Fargona nefti.  Neftni uayta ishlash zavodlarida uayta ishlanadi.  
Mashinasozlik-irrigatsiya va meliratsiya mashinalari, qishloq xo’jaligi mashinalari, paxta 
tozalash, tuqimachilik va boshqa sanoat tarmoqlari uchun mashina uskunalar,  elektro texnika 
maxsulotlari ishlab chikaradi. Andijon irrigatsiya mashinasozligi zavodi xisoblanadi.  U  traktor  
va boshqa irrigatsiya-meliratsiya mashinalari uchun asbob uskunalar,  buldozerlar,  skriperlar, 
erni tekislash vositalari, irrigatsiya  qurilishi uchun uskunalar ishlab chikaradi.bu erdagi 
"stroymashina",  "kommunar", "elektrodvegatil" zavodlari respublika  mashinasozlik 
zavodlarining yirik karxonalaridan xisoblanadi.  Mashinasozlikning ikkinchi markazi uukon 
shaxridir. Bu erda Kimyosanoati uchun uskuna va aparatlar, tuqimachilik mashinasozligi zavodi 
tuqimachilik sanoati uchun uskunalar "elektroterm" zavodi  elektr  suv isitgichlari ishlab 
chikaradi.  Elektrotexnika mashinasozlik zavodlaridan Namangan transformator zavodi,  
Andijondagi  elektrotexnika mashinasozligi zavodini kursatish mumkin. Namangan 
mashinasozlik zavodi-neft va gaz sanoati uchun  Asakada UzDEU zavodi,  Fargonada gaz 
apparaturalari zavodi,  Fargona va Markilon metalsozlik zavodlarini uimoya kilib kursatish eng 
yirik Kuvasoy tsement zavodi. Uysozlik kombinatlari-Andijon, Namangan, Fargona, Quqon va 
Kuvasoy shaxarlarida joylashgan. Engil sanoat bu erda ip-gazlama,  shoui gazlama, kimeviy 
tolalar asosida gazlamalar tukiydi. Ular respublikada ishlab chikariladigan gazlamalarining 43% 
ni ishlab chikaradi. Kun poyabzal fabrikalari - respublikadagi charm poyabzallarning 45,7%ini  
etkazib  beradi.  Bu fabrikalar Fargona, Quqon, Andijon, Namangan shaxarlarida joylashgan.  
Oziq-ovqat sanoati respublikada ishlab chiqariladigan o’simlik yogining 34,8% ni konservaning 

 
124
34% ni beradi. Namangan, Andijon,  Fargona,  Quva,  Turaqurgon va boshqa joylarda  
joylashgan. Keng istemol mollari - Kuvasoy chinni buyumlar zavodi,  bir necha mebil 
fabrikalari, sapol buyumlari pichog yasash, duppi, kashtachilik va  boshqalar.  Qishloq xo’jaligi.  
Vodiyda umumiy ekin maydonlari 787,6 ming gektar.  Shundan sugoriladigan ekin  maydonlari  
758,2 ming gektar. Iqtisodiy rayon qishloq xo’jaligi yalpi sanoat maxsulotining xajmi buyicha 
respublikada birinchi urinda turadi.  Fargona  iqtisodiy rayonida sugoriladigan ekin 
maydonlarining asosiy qismiga paxta 467,5 ming gektarga eki butun ekin  maydoning 63,5%i 
ekiladi. galla 76 ming gektar erga ekiladi. Fargona iqtisodiy rayoni respublikaning bogdorchilik 
va uzumchilik  eng  yaxshi rivojlangan  rayonlardan  biridir.  boglarning  umumiy  maydoni 
85,5ming gektarga teng.  boglarda-uzum, urik, nok, begi, gilos, olma,anor,  anjir etishtiriladi.  
Kuva va Namangan anorlari mashkur.  Chorvachiligi sut gusht qoramolchiligi,  kuychilik va  
echkichilikdvn  iborat.  Vodiy  republikaning  asosiy  pilla rayonidir. 
Transporti - temir yul,  avtomobil,  xavo, quvur transporti rivojlangan. iqtisodiy rayon 
respublikaning boshqa mintakalari bilan uujand darvozasi orkali,  Bekobod  va  Toshkent-
Angren-Quqon avtomobil orkali boglangan.  Asosiy sanoat markazlari, shaxarlari.  Fargona-
194ming aholi yashaydi.  Fargona engil,  Oziq-ovqat, Kimyosanoati markazi xisoblanadi.  
Respublika ip-gazlama sanoatining tunugichi.  Fargona ip yigiruv fabrikasi  xisoblanadi.  U 
keyinchalik yirik ip gazlama kombinatiga aylandi.  Kombinat tarkibida-yigiruv,  tukuv, kerza 
fabrikalari, poyafzal uchun maxsus gazlama,  tasma  va  boshqa maxsulotlar ishlab chikaradi.  
Bu erda pillakashlik,  trikartaj poyafzal fabrikalari mavjud. Oziq-ovqat sanoat korxonalari ichida 
moy kombinati mashkur. Kombinat iqtisodiy rayonda tayerlanadigan o’simlik moyining 1/3  
qismini  ishlab chikaradi.  shaxarda konserva sut zavodlari,  neftni uayta ishlash, Kimyotolalar,  
azot ugitlari zavodlari mavjud. Marg’ilon-125 ming aholi yashaydi. Yirik ipakchilik sanoati 
xisoblanadi. Urush yillari bu erda ipak yigiruv fabrikalari kurildi va xozir u mashkur ipak 
kombinatiga aylantirildi. Bu erda yirik tamirlash-mexanika zavodi,  bidiiy tikuvchilik fabrikasi,  
non va sut zavodlvri,  paxta tozalash va poyafzal fabrikalari mavjud. Quqon 176 ming kishi. 
shaxarda engil,  Oziq-ovqat mashinasozlik, Kimyosanotiga mansub yirik korxonalar ishab 
turibdi.  Paypoq fabrikasi yirik kuylak tikadigan fabrika paxta tozalash,  yigiruv tukuv  fabrikasi,  
xrom charm ishlab chikarish,  eg-moy kombinati, konserva, kimeviy maxsulotlar, mashinasozlik 
sanoatining biruancha korxonalari ishlab turibdi.  Andijon.  20,7 ming kishi.  Andijon 
tuqimachilik kombinati ishlab turibdi.  Paxta tozalash,  pillakashlik korxonalari  badiiy buyumlar 
fabrikalari eg moy kombinati,  konserva,  non zavodlari mavjud.  Andijon yirik mashinasozlik 
sanoati  markazi.  Namangan 319 ming kishi. Kanada bilan hamkorlikda erkaklar kuylagi 
fabrikasi,  xitoy va Yaponiya bilan hamkorlikda Baqmal, pombaqmal gazlamalari ishlab 
chikilmokda.  Mashinasozlik korxonalaridan -tamirlash-mexanika zavodi,  elektr isitgich 
asboblar ishlab chikaradigan birlashma,  avtoremont zavodlari mavjud. qurilish materialari 
sanoatidan-uysozlik kombinati,  temir beton konstrutsiyalari, gisht, Kimyozavodi, mebil 
farikalari mavjud.  
12-sonli maruza  
MAVZUSİ: MIRZACHO’L IQTISODIY RAYONI 
Guruh 3b-kurs geografiya 
O’qitish vaqti: 2 soat                                                               Talabalar soni:   14 
O’qitish darsining strukturasi  
Maruza, savol-javob, diskussiya 
Maruzaning rejasi: 
1. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining Respublikada tutgan 
o’rni, maydoni va chegaralari. 
2. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining tabiiy sharoiti va tabiiy 
resurslari, ularga xo’jalik jixatdan baho. 
3. Aholisi va mehnat resurslari. 
4. Xo’jaligi va ularning joylashishi. 
5. İchki rayonlari. 
O’quv darsining maqsadi: Mirzacho’l iqtisodiy rayonining Respublikada tutgan o’rni, 

 
125
maydoni va chegaralari aniqlash, iqtisodiy rayonining tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, ularga 
xo’jalik jixatdan baholash, aholisi va mehnat resurslari, Xo’jaligi va ularning joylashishini 
o’rganish. 
Pedagogik masalalari: 
1.İqtisodiy rayon joylashgan 
o’rni va tabiiy resurslariga tarif 
berish  
2  İqtisodiy rayon dehqonchilik 
tarmog’ini xududiy joylashuvi 
va rivojlanish istiqbollari;  
-chorvachilik tarmog’ini xududiy 
joylashuvi va rivojlanish 
istiqbollarini taxlil qilish;  
3. Sanoat tarmoqlarining 
istiqbollari xaqida so’zlashish 
O’qitish xarakatining natijasi: 
 1.1. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining Respublikada tutgan 
o’rni, maydoni va chegaralariga tarif beriladi 
2. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining tabiiy sharoiti va tabiiy 
resurslari, ularga xo’jalik jixatdan baholashni o’rganishadi. 
3. Aholisi va mehnat resurslari bilan tanishadi. 
Diagrammalar ishlab chiqadi. 
4. Xo’jaligi va ularning joylashishi, rivojlanish 
xususiyatlarini o’rganishadi. 
 
O’qitish uslublari 
Maruza, vizual, tushintirish, suxbatlashish, diskussiya, 
slaydlar 
O’qitish ishini tashkillashtirish 
shakllari 
 Frontal, guruxlarga ajratish 
O’qitish qurollari 
Tarqatma materiallar, plakat, qalam 
O’qitish sharoitlari 
Maxsus texnika asboblari bilan taminlangan auditoriyalar 
Monitoring va baxolash 
Tezda sorash, testlar