Talim vazirligi

O’quv darsining texnologik xaritasi                      
İshning mazmuni 
Bosqichlar, 
Ajiratilgan 
vaqt 
O’qituvchi Talaba 
I bosqich. 
O’qitish 
jarayoniga 
kirish 
(10 min) 
1.1. Maruza mashg’ulotining vizual tarzda o’tishini malum qiladi. 
1.2. Mavzu, uning maqsadi, reja va o’quv mashg’ulotining 
natijalari, dars jarayonining rejasi, bilan tanishtiradi. Darsni 
mustahkamlash uchun tarqatma materiallar tarqatiladi. 
1.3. Mavzu bo’yicha bilimlarni aniqlashtirish va bilimlarni 
faollashtirish maqsadida tezkor savol-javob o’tkazadi. (Dars 
jarayoning 1-bosqichi bu so’rov dars samaradorligini aniqlash 
uchun ham kerak. 
1.4. Darsning tahliliy maruza uslubida bo’lishini e’lon qiladi. 
Tinglaydi, 
yozadi 
 
 
 
Aniqlashtiradi, 
savollar beradi. 
 
II bosqich 
Asosiy bo’lim 
(60 min) 
 
2.1. Mavzuning nomin, maqsadi va kutiladigan natijalarini 
etkazadi. Mavzuning rejasi va xususiyatlari bilan tanishtiradi.  
2.2. Asosiy minimum savollari  bo’yicha savollarga javob olinadi. 
2.3. Mavzuga yakun yasaydi, xulosalar chiqaradi. 
2.3. O’quv jarayonida bajarilgan ishlarni baxolash kriteriyasi va 
ko’rsatkichlari bilan tanishtiradi.  
Javob beradi, 
Yozadi 
 
 
Guruxlarda 
ishlashadi 
III bosqich 
Yakuniy qism 
(10 min ) 
 
3.1.Mavzu buyicha xulosalar chiqaradi, Talabalarning diqqatini 
Asosiy masalalarga jamlaydi, professional xizmatida bajarilgan 
ishlarning axamiatini ochib beradi.  
3.2.Guruxlarning ishini baholaydi, O’quv maqsadiga erishish 
darajasin taxlil qiladi. 
3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uning baxolash 
ko’rsatkichlari, kriteriyalari bilan tanishtiradi. 
o’zini-o’zi, 
o’zaro 
baholaydi, 
savollar beradi, 
 
 
topshiriqlarini 
yozadi 
 

 
126
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İqtisodiy rayon respublikadagi elektroenergiyaning 1\6 qismini, oltin, 
molibden, qo’rg’oshin, rux, metallarining anchasini etkazib beradi. Rayonda 
Sirdariyo İES, Marjanbuloq oltin qazib oluvchi fabrika, Uchquloch rudani boyitish 
fabrikasi, Jizzax, Guliston, Yangiyer shah’arlarida katta qurilish materiallari, engil 
va oziq ovqat sanoati korxonalari faoliyat ko’rsatmoqda. 
İqtisodiy rayon tarkibi: 
  Jizzax viloyati. Xududi-21,2 ming kv.km, Ah’olisi-1098,3 ming kishi, 
Asosiy sanoat tarmoqlari: Kimyo, yengil, oziq-ovqat, un tortish-yorma, 
Qishloq xo’jaligi- donchilik, paxtachilik, polizchilik, qo’ychilik, go’sht-sut 
chorvachiligi; 
  Sirdariyo viloyati. Xududi-4,3 ming kv.km, Ah’olisi-703,4 ming kishi, 
Asosiy sanoat tarmoqlari: Yengil, oziq-ovqat, un tortish-yorma, Qishloq 
xo’jaligi- donchilik, paxtachilik, bog’dorchilik va uzumchilik, go’sht-sut 
chorvachiligi; 
Mavzu: Mirzacho’l iqtisodiy rayoni 
Reja: 
1. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining Respublikada tutgan o’rni, maydoni va 
chegaralari. 
2. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, ularga 
xo’jalik jixatdan bah’o. 
3. Ah’olisi va meh’nat resurslari. 
4. Xo’jaligi va ularning joylashishi. 
5. İchki rayonlari.
 
Bu iqtisodiy rayonni bir necha qishloq xo’jaligi rayoniga bulish mumkin: 
 
1. Mirzacho’lni ilgari sug’orib kelingan rayonlari. Bu rayon 
paxtachilik, go’sht-sut chorvachilikka ixtisoslashgan. 
 
2. Jizzax qismi g’alla, poliz, chorva, ayniqsa kelajakda paxtaga, 
sabzavotchilikka ixtisoslashgan. 
 
3. Qizilqum – qo’ychilikka ayniqsa, qorako’lchilikka moslashgan. 
 
4. Janubda tog’li va tog’ oldi rayonar. Chorvachilik ayrim qulay 
erlarda deh’konchilik bilan shug’ullanadi. 

 
127
ilova 
 
Adabiyotlar 
1.  Karimov İ.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xafvsizlikka tahdid, barqarorlik  shartini 
va taraqqiyot kafolatlari. –T., 1997. 
2.  Asanov G.R., Nabixonov M., Safarov İ. O’zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy 
jo’g’rofiyasi. T., “O’qituvchi”, 1994. 
3.  Ahmedov E.-O’zbekiston Respublikasi (o’zbek, ingliz tillarida), T., “O’zbekiston”, 1998. 
4.  Soliev A va boshqalar Mintaqaviy iqtisodiyot. Toshkent 2003. 
5.  A. Mavlonov «O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi» (O'quv-uslubiy qo’llanma) 
Buxoro 2008 
Savollar: 
            1. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining joylashgan o’rni. 
 
 
2. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni aholisi. 
 
3. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni  mehnat resurslari. 
 
4. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni foydali qazilmalari 
 
5.  Mirzacho’l iqtisodiy rayonining sanoati. 
 
6. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni tarkibiga kiruvchi xududlar. 
 7. 
İchki rayonlar. 
 
8. Qishloq xo’jaligi. 
 
9. Xududning iqtisodiy va ijtimoiy soxadagi yutuqlari. 
 
10. O’zbekiston va jahon miqyosida Mirzacho’lning tutgan o’rni. 
                 
Mavzu: Mirzacho’l iqtisodiy rayoni 
Reja: 
1. İqtisodiy rayonning geografik o’rni. 
2. Tabiiy sharoiti va resurslari. 
3. Xalq xo’jalik tarmoqlari 
4. Shaxarlari. 
a) sanoati. 
b) qishloq xujaligi. 
v) transporti. 
Sanoat markazlari va shaxarlari. 
O’zbekistonning Mirzacho’l iqtisodiy rayoni ‘z tarkibiga Jizzax va Sirdaryo viloyatlarini 
oladi. Uning maydoni 25,6 ming km
2
 bo’lib, respublika hududining 5.7foizni tashkil qiladi. 
Maydonining kattaligi jihatidan Janubiy iqtisodiy rayondan keyin to’rtinchi o’rinda turadi.  
Yangi erlarni o’zlashtirish, mintaqani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish maqsadida vujudga 
kelgan iqtisodiy rayon respublika markazida joylashgan bo’lib, g’arbiy qismi Samarqand, 
Navoiy viloyatlari, janubi qo’shni Tojikiston Respublikasi, sharq tomondan Toshkent iqtisodiy 
rayoni, shimolda Qozog’iston Respublikasi bilan qo’shniligi iqtisodiy jihatdan har tomonlama 
qulaydir. Mirzacho’l iqtisodiy rayonining rivojlangan iqtisodiy rayonlar oralig’ida joylashuvi 
mamlakat hududiy mehnat taqsimotida turli hamkorlik aloqalarini o’rnatishga imkon beradi. 
Sirdaryo va Zarafshon daryolari orasida tarkib topgan iqtisodiy rayon tekislik, tog’ 
yonbag’ri va tog’li erlarning qo’shilib ketganligi, tabiiy sharoitning xilma-xilligi turli xil xo’jalik 
tarmoqlarini rivojlantirishga sharoit yaratgan. Jumladan, Jizzax viloyatining Baxmal, Ғallaorol 
rayonlari Turkiston, Molguzar, Gubdin, Qo’ytosh va Qaroqchi tog’lari botig’ida joylashgan 

 
128
bo’lsa, Sirdaryo viloyatining aksariyat hududi tekislik mintaqasiga to’g’ri keladi.  Mirzacho’l 
iqtisodiy rayonining iqtisodiy geografik o’rni turli iqtisodiy aloqalar qilish uchun ham qulay. 
Birgina respublikaning taraqqiy etgan viloyat va shaharlarini qolaversa, qo’shni respublikalar 
bilan bog’lovchi temir yo’l, avtomobil, quvur yo’llarining o’tganligi hamda shu yo’llar orqali 
xom ashyo, turli xil mahsulotlar ayirboshlashdagi xizmatini ko’rsatib o’tish lozim. 
Mamlakat mehnat taqsimotida rayon ko’p issiq va uzoq vegetatsiya davrini talab etuvchi 
ekinlarni  (paxta, pilla, g’alla, poliz) etishtirishga hamda bog’dorchilik, chorvachilik, uzumchilik 
sanoatda, elektroenergetika, qurilish materiallari, engil, oziq-ovqat tarmoqlariga 
ixtisoslashganligi bilan boshqa iqtisodiy rayonlardan deyarli ajralib turmaydi. Oxirgi yillarda 
tog’-kon, kimyo, to’qimachilik sanoatlari ham rivojlanmoqda. 
İqtisodiy rayonni tashkil etuvchi, hududi tuzilishiga ko’ra bir-biriga deyarli 
o’xshamaydigan Sirdaryo va Jizzax viloyatlari tabiiy sharoiti va foydali qazilmalariga ko’ra 
qisman farq qiladi. Darhaqiqat, Sirdaryo viloyatida deyarli bironta foydali qazilma konlari 
uchramasada, Jizzax viloyati bundan mustasno. 
Jadvalda Mirzacho’l iqtisodiy rayonining ichki tuzilishi va uning mamlakat xo’jaligida 
tutgan o’rni to’g’risida ayrim malumotlar keltirilgan. 
Mirzacho’l iqtisodiy rayonining bazi bir makroiqtisodiy ko’rsatkichlari (2008 y., foiz 
hisobida) 
 
 
 
Jizzax viloyati 
Jizzax viloyati hududining kattaligiga ko’ra iqtisodiy rayonda salmoqli o’rin egallagan 
holda mamuriy tuzilishiga ko’ra 12 ta tumandan, 8 ta shahar va 8 ta shaharchadan iborat. 
Maydoni 20.4 ming km
2
 bo’lib, aholisi 1.01.2009 yil malumotiga ko’ra 991 ming kishi yoki 
Mirzacho’l iqtisodiy rayoni aholisining 60.7foiz ga teng. 
Ushbu mintaqa mamlakat ichidagi mehnat taqsimotida yirik agrar-sanoat ishlab chiqarish 
majmuiga egadir. Tog’ va tog’ oldi hududlarda lalmikor dehqonchilik, uzumchilik, 
bog’dorchilik, sut va sut-go’sht chorvachiligi keng rivojlanganligi bilan ahamiyatli. 
Geografik o’rni va tabiiy boyliklari. Jizzax viloyati respublikamizning markaziy 
mintaqasida joylashgan bo’lib, hududining uzunligi sharqdan g’arbga qadar 150 km, janubdan 
shimolga 175 kmni tashkil etadi.  
Mintaqaning taraqqiy etgan Toshkent va Samarqand viloyatlari o’rtasida o’rnashganligi 
uning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishiga har tomonlama ko’mak berib kelmoqda.  
Hududining shimoliy, shimoliy-g’arb va qisman sharqiy tomonlari pasttekisliklardan 
iborat. Shimol tomondagi pasttekisliklar orasida Aydarko’l va Arnasoy ko’llari joylashgandir.  
Janubi-sharqda Tojikiston; shimolidan Qozog’iston Respublikasi bilan qo’shnichiligi uning 
geosiyosiy mavqeini ham belgilab beradi.  
Jizzax viloyatining er usti tuzilishi xilma-xil, tog’liq, tog’ yonbag’ri va tekisliklarning 
o’zaro mujassamlashganligi bilan tavsiflanadi. Tog’ va tog’ oldi erlari mintaqaning ancha katta 
qismini egallagan holda eng baland joyi 3401 metrdir. Chunonchi, Molguzarning balandligi 2620 
metr, Qo’ytoshniki 1905 metr va hokazo. 
Ko’rsatkichlar 
Mirzacho’l iqtisodiy  rayoni 
Maydoni  
5,7 
Aholisi  
6,6 
Yalpi ichki mahsulot 
4.2 
Sanoat mahsuloti 
2,2 
Qishloq xo’jaligi mahsuloti 
9.2 
Umumiy ekin maydoni  
17,4 
İnvestitsiyalanishi 3,5 
Tashqi savdo aylanmasi 
2,0 

 
129
Mintaqa Sirdaryo viloyatidan farq qilgan holda turli foydali qazilmalarga boyligi bilan 
ajralib turadi. Baxmal, Zomin, /allaorol, Jizzax, Forish, Zarbdor rayonlarida mineral-xom ashyo 
zahiralari; oltin, kumush, volfram, qwrg’oshin, rux, marmar, molibden, marmar-volostanit, ohak, 
granit, korund mavjud. Qo’ytosh volfram, Marjonbuloq oltin konlari, Uchquloch qwrg’oshin-ruh 
konlari faoliyati ahamiyatlidir. Viloyatdagi topilgan foydali qazilma konlaridan foydalanish, 
ishlab chiqarishga keng jalb etish deyarli sust darajada. Sababi ushbu boyliklarni wzlashtirish 
yuqori texnologiyaga asoslangan turli shaklli korxonalarni qurishni zarur qilib qwyadi.  
Turkiston, Nurota, Molguzar va Qo’ytosh, Pistalitog’, Gubdin tog’ tizmalari wziga xos 
iqlim hamda tabiat manzarasini vujudga keltiradi. 1976 yilda viloyatning Zomin rayonida 48 
ming gektarli Xalq parki tashkil qilindi. Bu park Turkiston tizmasining shimoliy yonbag’rida 
joylashgan bo’lib, uning yonida Zomin qwriqxonasi ham vujudga keltirilgan. Qwriqxona va 
Xalq parki 78 ming gektar maydonni egallaydi.  
Tabiiy iqlim sharoiti keskin mwtadil, yozi issiq va quruq faqatgina Baxmal, Zomin va 
Forish rayonlarining yozi nisbatan salqinroq Lalmikor dehqonchilik sug’orma dehqonchilik bilan 
birgalikda olib boriladigan sut va sut-gwsht etishtirishga moslashgan suv tanqisligi sezilib 
turadigan hududlari xuddi shu rayonlarga to’g’ri keladi. 
Aholisi va mehnat resurslari. Jizzax viloyatining aholisi 2008 yil yanvar malumotiga 
ko’ra 991 ming kishini tashkil etgan holda, aksariyat qismi qishloq joylarda yashaydi.  
Aholining zichligi –1 km
2
ga 48.5 kishi (2006 yil) aholisining soniga ko’ra esa respublikada 
Xorazm viloyatidan keyin 10 o’rinda turadi.  
Mintaqada mamlakatning boshqa hududlariga xos aholi o’sishining yuqori holda saqlanib 
kelayotganligini kuzatish mumkin. Qolaversa, 70-yillardagi ishlab chiqarish kuchlarining 
hududiy qayta taqsimlanishini nafaqat Jizzax viloyati aholi sonining wzgarishida, balki, uning 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida ham katta ahamiyat kasb etgan. O’sha paytda aholining 
shakllanishida tabiiy ko’payish bilan bir qatorda aholining mexanik harakati ham asosiy 
manbalardan biridir.     
 
Qwriq chwl o’rnida vujudga kelgan Do’stlik, Mirzacho’l, Paxtakor va Zarbdor rayonlari 
aholisining soni nisbatan kam bo’lsada, tog’ va tog’ oldida joylashgan qadimdan aholi yashab 
kelayotgan, tabiiy ko’payish darajasi ustun bo’lgan Baxmal, G’allaorol va Jizzax rayonlari 
demografik salohiyatining yuqoriligi bilan tavsiflanadi. Xuddi shu rayonlarning aholisi 1999-
2009 yillarda 1.4-1.7 martagacha oshgan.  Jizzax  viloyati aholisining hududiy joylashuvidagi 
holat respublika o’rtacha ko’rsatkichidan past hisoblanadi. Tog’ va tog’ oldi rayonlarida, yashash 
uchun noqulayliklarning mavjudligi tufayli ham aholi mintaqada notekis taqsimlangan. 
Jumladan, Nurota tizma tog’larining shimoliy yon bag’rida joylashgan Forish rayonida 1 km
2
 
joyga 7.3 kishidan to’g’ri kelsa, Paxtakor rayonida (147,5) aholining zichligi eng yuqoridir. 
 
Demografik jarayonlardagi hududiy farqlarning o’rtacha ko’rsatkichiga taqqoslangan 
holda quyidagicha ajratib kwrsatish maqsadga muvofiq: 
1.  Tabiiy o’sish surati eng yuqori bo’lgan rayonlar: Baxmal, Zomin, Jizzax. 
2.  O’rtacha ko’rsatkichga ega rayonlar: Zarbdor, Forish, Yangiobod, Do’stlik. 
3.  Tabiiy o’sish surati nisbatan kichik bo’lgan rayonlar: Arnasoy, Zafarobod, Paxtakor, 
Mirzacho’l va Jizzax shahri.  
 
Aksariyat tabiiy o’sish surati baland bo’lgan rayonlardagi aholining milliy tarkibida (90-
96 foiz) o’zbeklar ko’pchilikni tashkil etadi.  
 
Demografik vaziyatning etakchi omili bo’lgan aholi wlimi darajasi tug’ilish singari wziga 
xos tadrijiy rivojlanish xususiyatlariga ega. Chunonchi, 1982-1983 yillarda wlim 7.5 promillega 
teng bo’lgan bo’lsa, 2008 yilda esa uning darajasi 4.4 promillega tushganligini qayd etish 
mumkin. Viloyatning tog’ va tog’ oldi, adir mintaqalarida joylashgan Baxmal, /allaorol, Zomin 
rayonlarida aholi wlimi mintaqa umumiy ko’rsatkichdan kattaligini etirof etish lozim. (Jadval). 
Sababi, ushbu hududlardagi aholini toza ichimlik suvi bilan taminlash past darajada. Natijada 
turli yuqumli kasalliklarning paydo bwlishi, tug’ilishning ko’pligi, yosh bolalar va 1 yoshgacha 
bo’lgan bolalar o’rtasida wlimning ko’pligi tufayli ham umumiy wlim darajasi yuqori bwlishiga 
olib keladi.  

 
130
 
Aholisi tarkibida mahalliy millatlar ko’p sonli bo’lib 85 foizga yaqinini o’zbeklar tashkil 
etadi. 
 
İkkinchi tub aholisi qozoqlar bo’lib, ular asosan Forish, Arnasoy, Mirzacho’l, Zafarobod 
rayonlarida yashashadi. Mintaqada bundan tashqari qirg’izlar (Do’stlik, Baxmal, Arnasoy), tojik, 
rus, tatar kabi boshqa millatlar ham istiqomat qiladi.  
 
Jizzax viloyati jami aholisining 47.2 foiz (2008 yil) mehnat resurslaridan iborat va ular 
yiliga 24,2 ming kishiga ko’payib bormoqda. shundan 295,0 minggi iqtisodiy faol aholini 64,3 
foizi iqtisodiyotda band hisoblanadi. Rasman rwyxatga olingan ishsizlar soni esa 1,2mingni 
tashkil qiladi.  
 
Oxirgi yillarda barcha mintaqalarda bo’lgani singari aholini ish bilan taminlash 
muammosi bu erda ham sezila boshladi, Jizzax respublikada urbanizatsiya darajasi past bo’lgan 
viloyat hisoblanadi. Ammo, bu erda mehnat resurslaridan samarali foydalanish imkoniyatlari 
borligini kwrish mumkin. Chunonchi, mavjud qazilma konlari asosida sanoatni rivojlantirish, 
viloyat ichida mehnat resurslarini qayta taqsimlashni) to’g’ri yo’lga qwyish zamon talabidir.  
 
Xwjaligi. Jizzax viloyati xo’jaligi mamlakatimiz aksariyat hududlari kabi agrar-industrial 
taraqqiyot yo’lidan barayotganligini takidlash zarur. Mirzacho’lda hududiy-ishlab chiqarish 
majmuida xo’jalik ixtisosi paxtachilik bilan bog’liq tarmoqlarning jadal rivojlanayotganligi bilan 
asosiy o’rnini egallaydi. Bundan tashqari viloyat tabiiy iqlim sharoiti g’allachilik, lalmikor 
g’allachilik, bog’dorchilik, pillachilik, meva-sabzavot etishtirish, chorvachilik kabi qishloq 
xo’jaligi tarmoqlarini rivojlantirish uchun qulayliklar yaratgan.  
 
Sanoatda rangli metall rudalarini qazib olish, oziq-ovqat sanoati, engil sanoat tarmoqlari 
alohida muhim ahamiyatga ega.  
 
Ushbu tarmoqlarni rivojlantirish imkoniyati borligi ham hududda mulkchilikning turli 
shakllariga asoslangan korxonalarni vujudga keltirish bozor infrastrukturasini  shakllantirish 
uchun asos bwladi. 
 
Sanoati: Jizzax viloyati yalpi ichki mahsulotining 19,9foiz sanoat hissasiga to’g’ri 
keladi. Sanoatda akkumulyatorlar, mebel, plastmassa buyumlar, ipak gazlama, trikotaj kiyim-
kechaklar, temir-beton buyumlar, turli qurilish materiallari, paxta moyi, un, kiyim-kechak, oziq-
ovqat mahsulotlari va hokazo ishlab chiqarishga ixtisoslashgan 40 ga yaqin korxona faoliyat 
kwrsatmoqda.  
 
Yoqilg’i-energetika majmui Sirdaryo viloyatidan farq qilgan holda umuman 
rivojlanmagan, kerakli mahsulot va xom ashyo asosan boshqa mintaqalardan keltiriladi. 
 
Metallurgiya majmuasiga rangli metallarni yani Qo’ytoshdan 1937 yildan beri volfram –
molibden rudalari, Marjonbuloq konlaridan oltin (1980 yil) va Qo’ytoshda volostanit, marmar, 
granit, ohak, Forish rayonidagi qwrg’oshin, rux qazib olinadigan Uchquloch, Banoz konlaridan 
rudalar qazib olishga ixtisoslashgandir. 
 
Kimyo va mashinasozlik sohasidan kimyo sanoatida irrigatsiya va melioratsiya 
maqsadlarida ishlatiladigan polietilen quvurlar (Jizzax plastmassa quvurlar zavodi) hamda 
polietilen plenkalar ishlab chiqarish yo’lga qwyilgan. Aynan polietilen plenkalar ishlab chiqarish 
jami sanoat mahsulotining 1.1 foiz tashkil qiladi.  
 
Mashinasozlik (2.8foiz) sanoatning kech bunyod bo’lgan tarmog’i hisoblanib asosan 
qishloq xo’jalik mashinalari, qurilish va yo’l texnikasini tamirlashga xizmat qiladigan turlari 
rivojlangan. Bular asosan Jizzax, Gagarin, Paxtakorda joylashgan bo’lib, Toshkent qishloq 
xo’jaligi va twqimachilik mashinasozligi zavodlarining filiallari hisoblanadi.  
 
Qurilish materiallari sanoati nisbatan yaxshi rivojlangan bo’lib viloyat xalq xo’jaligining 
qurilish materiallariga bo’lgan talabini qondiradi. Mazkur tarmoqqa tegishli korxonalar Jizzax, 
Dashtobod, /allaorol shaharlarida yaxshi yo’lga qwyilgan. Deyarli aksariyat rayonlarda g’isht 
ishlab chiqariladi. 1930 yildan beri Jizzaxda ohak zavodi mahsulot ishlab chiqarib kelmoqda. 
Shuningdek, irrigatsiya va uy-joy qurilishida keng foydalaniladigan yuqori sifatli silikat ishlab 
chiqarish ham mavjud. 
 
Sanoat tarmoqlarida engil sanoat ham tez rivojlangan bo’lib, uning asosini mahalliy xom 
ashyo va qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash tashkil etadi. Jami sanoat mahsulotlari 

 
131
ichida engil sanoat hissasi 45.6 foiz ga teng.  Shundan paxta tozalash sanoati etakchi mavqeni 
egallagan holda Paxtakor, Do’stlik, Mirzacho’l paxta zavodlarini wz ichiga oladi. Paxta tolasi 
ishlab chiqarish 63.5 ming tonnaga teng, (2008 yil) bo’lib tolasi ajratib olangan texnik chigit 
yog’-moy kombinatlarini qayta ishlashga jwnatiladi. Bir yilda viloyat bwyicha 2.7 ming tonnaga 
yaqin moy ishlab chiqariladi. Hamkorlikda tashkil etilgan «Kumush tola» (O’zbekiston-
Tojikiston), «Bazalt» (O’zbekiston-Ukraina, «Jibri» (O’zbekiston-Angliya) korxonalari Jizzax 
shahrida barpo etilgan. 
 
Oziq-ovqat sanoati aholining oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojini qondirishga 
xizmat qiladi. Sanoatning bu tarmog’i faqat ichki imkoniyatlar asosida faoliyat yurgizib 
kelmoqda. Jumladan, Baxmal, G’allaorol, Paxtakor rayonlarida sutni, Jizzax, Arnasoy, Do’stlik 
va Jizzax shahrida meva hamda sabzavotlarni qayta ishlaydigan va shirinli ichkiliklarni 
tayyorlovchi korxonalar ishlab turibdi. Viloyatdagi sanoat korxonalarida ishlab chiqariladigan 
mahsulot turlarining 20ga yaqini oziq-ovqat mahsulotlaridir. Un-non sanoati korxonalari 
respublika ahamiyatiga ega hisoblanadi. Bunday korxonalar Jizzax, /allaorolda joylashgan. 
 
Viloyatning deyarli barcha rayonlarida mahalliy xom ashyodan sanoat mahsuloti ishlab 
chiqarishni yo’lga qwyish, aholini ish bilan taminlash asosiy vazifalardan biridir.  
 
Hozirga kelib jami 10 ga yaqin chet el firmalari bilan hamkorlikda qo’shma korxonalar 
tashkil etilgan  va etilmoqda. Bunday hamkorlik aloqalari mintaqa ijtimoiy-iqtisodiy holatini 
yuksaltirishga xizmat qiladi, holos.  
 
Qishloq xo’jaligi: Jizzax viloyatini er yuzasi tuzilishi va qishloq xo’jaligiga 
ixtisoslashuvini etiborga olib, uni bir-biridan keskin farq qiluvchi mintaqaga ajratish mumkin. 
 
Birinchi mintaqaga chorvachilik, bog’dorchilik, uzumchilik va dehqonchilikka 
ixtisoslashgan Baxmal, /allaorol, Zomin va Forish rayonlari kiradi. Ushbu rayonlar maydoni 
viloyat umumiy hududining 79.5 foizni egallaydi.  
 
İkkinchi mintaqaga jami 20.4 foiz maydonni egallagan Paxtakor, Jizzax, Zarbdor, 
Zafarobod kabi qolgan barcha tekislik qismida joylashgan asosan paxtachilik, pillachilik, poliz 
ekinlari etishtirish va chorvachilikka ixtisoslashgan rayonlari kiradi. 
 
Jizzax viloyati respublika umumiy er maydonining 4.6 foizni egallagan holda jami 
qishloq xo’jalik erlarining ulushi 4.7 foizga tengdir. U bu jihatdan Samarqand viloyatidan 
(4.8foiz) keyingi oltinchi o’rinda turadi. Sug’oriladigan erlar maydoni 248 ming gektar, 
haydaladigan erlar 452 ming gektar, yaylov va wtloqlar 13 ming gektarga yaqin, qolgan qismini 
ko’p yillik ekinlar hamda bwz erlar tashkil etadi.  
 Viloyat 
dehqonchilikda 
respublikada etishtirlgan paxtaning  4,8foizga yaqinini, donning 
7.4foizni, 1,9foiz kartoshka va hokazolarni etkazib beradi. Ahamiyatlisi shundaki, paxta ekin 
maydonlari qisqarib don etishtirish kengaymoqda. Jami ekin maydonlarining 26.1foiz iga paxta 
ekildi. 
 
Qishloq xo’jaligida tog’, tog’ oldi adir zonalarida lalmikor dehqonchilik (bug’doy, nwxat, 
poliz ekinlari, bog’dorchilik) va obikor dehqonchilik qilinadi. Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini 
etishtirish Baxmal (14.8foiz), /allaorol (10,4foiz), Jizzax (11.3foiz), Zomin (10.7foiz), Paxtakor 
(8.3foiz) rayonlari etakchi hisoblanadi. Barcha rayonlarning 9 tasida paxta etishtiradi. Viloyat 
bwyicha 105,3 ming gektarga paxta ekilib 155.5 ming tonnaga yaqin hosil olindi (2000 y.). Paxta 
ekiladigan maydonlar tobora kamayib bormoqda.  
 
Viloyatning Jizzax, Zomin, /allaorol, Baxmal rayonlarida pilla etishtiriladi. Qishloq 
xo’jaligining shu sohadagi katta imkoniyatlarni hisobga olib O’zbekiston-Tojikiston «Kumush 
tola» ipak tolasi tayyorlaydigan qo’shma korxona tashkil etilgan. 
 
Poliz ekinlari 4.8 ming gektar erga ekilib 47.3 ming tonna (2008y) hosil olindi, bundan 
tashqari sabzavotchilikda kartoshka (12.4 ming t.) meva va sabzavotlar (10.6 ming t) etishtirish 
ham yo’lga qwyilgan. 
 Qishloq 
xo’jaligi 
tarmoqlaridan chorvachilik yani qo’ychilik va parrandachilik etakchi 
hisoblanadi. Ayniqsa, Baxmal, Zomin, Forish va /allaorol rayonlaridagi chorvachilik tarmog’i 
sut-gwsht va gwsht etishtirishga ixtisoslashgan bo’lsa, Jizzax, /allaorol hamda Zafarobod 

 
132
rayonlari sanoatlashgan parrandachilikka yani parranda gwshti va tuxum etishtirishga 
mwljallangan. 
Tog’ va tog’ oldi mintaqasiga kiruvchi rayonlarda gwsht ywnalishidagi chorvachilik 
jadallik bilan rivojlanmoqda. Yani, bularga qo’ychilik, Baxmal, /allaorol rayonlaridagi 
chwchqachilik naslchilik fermalarini, yilqichilikda Jizzax tumanidagi ot sporti maktablari uchun 
ot bilan taminlashga xizmat qiladigan «Ravot» naslchilik xo’jaligini misol qilib keltirish 
mumkin. 
Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash, bozor infrastrukturasini barpo etish, 
aholining ishsiz qolgan qatlamini ish bilan taminlash, oziq-ovqat, qurilish, engil sanoat 
tarmoqlarida kichik va o’rta tadbirkorlikni rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etadi.