Тарбиянинг олтин калити ёхуд йўлдаги белгилар

Тарбиянинг олтин калити
Агар човли ёки тўр сетка кичикроқ бўлса, 
муз парча ларини олдиндан майдароқ қилиб 
майдалаб олиш ҳам мумкин. Мана, уй шароитида 
туманни бемалол кузатишингиз мумкин. Музни 
ўраб турган совуқ ҳаво идишдан кўтарилаётган 
иссиқ ҳавога урилиши биланоқ конденсация 
ҳодисаси рўй бера бошлайди ва шиша идиш 
ичида туман ҳосил бўлади.
7. Бугунги замонавий таълим тизими инсон-
нинг келажаги муваффақиятли бўлиши учун 
етарли билим бера оладиган даражада. Шундай 
бўлса ҳам, фарзанднинг таълим олишида ота-
она бошқарувчи ролида бўлиши лозим. Бироқ 
кўпчилик бу ролни боланинг ўқиш жараёнига 
кўр-кўрона аралашишга айлантириб юборади. 
Тўғри, оиладагилар кичкинтойларнинг таълими 
ва тарбияси учун жон койитадилар, лекин бу 
қандай тарзда олиб борилса тўғри бўларкин, 
ижобий натижалар бераркин? 
Йўллар жуда ҳам кўп. Масалан, энг оддий 
ва осон йўли таълим жараёнини кундалик ва 
чорак баҳоларини кузатиб бориш ёрдамида 
назорат қилиш. Шундай қилинса, ота-онанинг 
таълим жараёнини назорат қилиши бола 
учун ҳам аста-секин одатий ҳолга айланиб 
боради. Бола ота-онаси истаган пайтида унинг 
мактабдаги аҳволини жиддийроқ текшира 
олиши мумкинлигини назардан қочирмайди. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

176
Акмал МИРАВАЗ ўғли
Осон ва синалган йўллардан яна бири синф 
раҳбари билан доимий алоқада бўлиш. Бироқ 
бу усулни қўллашда ҳаддан ошмаслик лозим. 
Баъзида ота-онанинг мактабга доимий ташрифи 
болани қайсарлантириши ҳам мумкин. Бола 
бу ташрифларга қарши жавоб тарзида ўқимай 
қўйиши мумкинлигини ҳам унутмаслик керак. 
8. Ота-онанинг болага дарс тайёрлатишда 
эъти бор бериши керак бўлган энг асосий жиҳат – 
ўзини қандай тутиши. Овозингиз оҳанги, ёндашу-
вингиз, жумлаларингиз жараёнга мутаносиб бўл-
син. Боланинг дарсхонасини қийноқ хонасига 
ай лантириб қўйманг. Болангизни уй вазифасини 
яхши бажаргани учун мукофотланг, мақтанг, ол-
ган аъло баҳоларидан биргалашиб завқланинг. Би-
роқ болага дарс тайёрлашда керак бўлгандагина, 
қийналгандагина аралашинг. Зинҳор унинг ўр-
нига вазифаларини бажариб беришга уринманг, 
аксинча, сифатли дарс тайёрлаш учун ёрдами 
тегадиган турли йўналишлардаги қўшимча ада-
биётлар, луғатлар, энциклопедиялар сотиб олиб 
беринг. Бола уй вазифасидаги хатоларини ўзи 
топсин, ота-она бола учун доимо хизматга тай-
ёр турадиган кўзадаги “жин” бўлиб қолмаслиги 
керак.
9. Баъзи болалар дарс қилишни умуман ис-
ташмайди. Бу – дарҳақиқат, ўзига яраша оғир 
муаммо. Балки ўқитувчи болангизни қизиқтира 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

177
Тарбиянинг олтин калити
ол магандир. Машғулотларнинг олиб борилиш 
тар зи қизиқ эмас дир. Булардан ташқари, 
яна бир назардан қочириб бўлмайдиган асосий 
сабаб бор, у ҳам бўлса боланинг ҳаётда аниқ бир 
мақсади нинг йўқлиги. Хўш, бундай ҳолларда ота-
она нима қилиши мумкин?
Аввало, болага ўз олдига мақсад қўйишга, ке-
лажакда эга чиқиши мумкин бўлган имконият-
ларни кўз олдига келтира билишига кўмакла-
шинг. Сўнгра шу мақсадни амалга ошириш учун 
мактабда ўтиладиган фанларнинг ўрни жудаям 
муҳим эканини болага ҳаётий мисоллар ёрдамида 
тушунтириб беринг. Оила тилида бола учун қи-
зиқарли бўлмаган фаннинг мароқли тарафларини 
очиб беришга ҳаракат қилинг. Бугунги кунда дарс-
ликларда бўлмаган маълумотларни қизиқарли 
тарз да ифодалаб берган турли китоблар кўп.
Тарих зерикарлими? Бола учун чиройли сурат-
лари ва мароқли ҳикоялари бўлган тарихий эн-
циклопедия сотиб олиб беринг. Биргалашиб ўти-
риб расмларни томоша қилинг, уларга берилган 
изоҳларни овоз чиқариб ўқинг. Болангиз баҳо бера 
оладиган даражадаги тарихий бадиий фильмни 
биргаликда таҳлил қилиш ҳам мумкин.
Унга физика, кимё ёқмайдими? Оддий-оддий 
тажрибаларни уй шароитида қандай ўтказиш 
кўрсатиб қўйилган китобларни излаб топинг, бо-
лангизни ҳайратлантиринг.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

178