Tarjimada pragmatika tushunchasi va tarjimashunoslikda pragmatikaning o’rni

L. S. Barxudarov tarjimada retseptorning qabul qilish darajasini o’rganishda xar bir so’zning leksik-semantik ma’nosini quyidagi tiplarga bo’lib o’rganishni tavsiya qiladi:

1. 
   so’zning stilistik tavsifi.
   
2. 
   so’z ma’nolari ro’yxati.
   
3. 
   so’zning emotsional buyogi.
   

So’zning stilistik tavsifi va pragmatik ma’no. Hamma janrlarda kullanuvchi (ya’ni stilistik betaraf) so’zlar bilan bir katorda, kullanish doirasi cheklangan so’z va so’z bi-rikmalari mavjudki, ularni ma’lum janrlar va tillar uchungina qo’llash mumkin. Bunday cheklashlar so’zlarning stilistik tavsifini belgilab beradi. Shu maqsadda ham tarjimashunoslikda «stilistik tavsifnoma» atamasi ko’p kullanadi.
Ma’lumki, nutqni ifodalashning ikki asosiy kurinishi xisoblangan og’zaki-so’zlashuv va yozma turlari mavjud.
Yozma nutqning quyidagi asosiy janrlari mavjud:
1) badiiy adabiyot;
2) rasmiy-ilmiy janr;
3) publitsistik janr va sh. k.
Bu janrlarning xar biri kichik guruxlarga bulinadi. Masalan: badiiy adabiyot - badiiy proza; dramaturgiya va she’riyatga, rasmiy-ilmiy janr rasmiy matnlarga, publitsistikaning o’zi siyosiy adabiyot, gazeta va jurnal janrlari kabi turlarga bo’linadi. ²
Yuqoridagilardan kelib chikib, ingliz va o’zbek tillarida quyidagi stilistik xarakterdagi so’zlarni uchratishimiz mumkin:

1. 
   Neytral - lug’at tarkibining yadrosini tashkil qiluvchi va hamma janrlarda kullanadigan so’zlar.
   
2. 
   Og’zaki-so’zlashuv-og’zaki nutqda, norasmiy vaziyatlarda ishlatiladigan so’zlar. Ular yozma nutqda qo’llanilmaydi, ammo badiiy asarda personaj nutqini ifodalash uchun istifoda etiladi.
   
3. 
   Kitobiy - kitobiy nutqning hamma turida kullaniluvchi va og’zaki so’zlashuvda doimiy ishlatilmaydigan, yuzaga keladigan ma’lum bir vaziyatlardagina kullaniluvchi pragmatik ma’noli so’zlar.
   
4.