Таркибида терпеноидлар бўлган доривор ўсимликлар ва маҳсулотлар

 
Tog’rayxon bargining mikroskopik ko’rinishi.
A- bargning pastki epidermisi; B- bargning yuqori epidermisi; V- barg cheti; 
1- boshchali tuk; 2- oddiy tuk; 3- efir moyli bez. 
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 0,3-1,2% efir moyi, oshlovchi 
moddalar, vitamin C bo’ladi.
Efir moyi tarkibida 40% gacha fenollar (timol va karvakrol) va boshqa 
terpenlar uchraydi.
OH
Timol 
 
Ishlatilishi. Mahsulotdan tayyorlangan preparatlar ichak atoniyasi kasalligida 
hamda ishtaha ochuvchi va ovqat hazm qilish jarayonini yaxshilovchi dori sifatida 
ishlatiladi. Efir moyi esa tish og’rig’ini qoldirishda ishlatiladi. 
Dorivor preparatlari. Damlama, efir moyi. 
Mahsulot ter haydovchi va ko’krak kasalliklarida ishlatiladigan choy -
yig’malar tarkibiga kiradi. 
Maydagulli tog’rayxon yer ystki qismi –– Herba Origani tytthanthi 
 
O’simlikning nomi. Maydagulli tog’rayxon – Origanum tytthanthum 
Gontsch.;
Oilasi. Yasnotkadoshlar – Lamiaceae. 
Ko’p yillik, bo’yi 30-60 sm ga yеtadigan xushbo’y hidli o’t o’simlik. Oddiy 
tog’rayxondan bargini kamligi, gullarini maydaligi, rangini ochroqligi, ularni 
boshoqsimon yarim soyabonlarga joylashib qalqonsimon gulto’plamini xosil 
qilishi bilan farqlanadi. 

---

49 
Iyun-avgustda gullaydi. iyul-sеntyabrda mеvasi еtiladi. 
Kimyoviy tarkibi. Maxsulot tarkibida 0,17-0,6% efir moyi, 0,7% tritеrpеn 
kislotalar, 1,35% kumarinlar, 3,2% flavonoidlar, 10,7% smola va boshqa moddalar 
bo’ladi. 
Efir moyi och qo’ng’ir rangli va o’ziga xos (timol xidini eslatadigan) xidli 
bo’lib, tarkibida 35-66% fеnollar (asosan timol va karvakrol) saqlaydi. 
Mayda gulli tog’rayxonning tibbiyotda ishlatilishi oddiy tog’rayxonning 
qo’llanishi bilan bir xil.