Таъсир,рефлексия, стериотипизация, ижтиоий нормалар, санкциялар

 
 
 
РЕЖА: 
14.1. Ҳиссиёт ҳақида тушунча
14.2. Ҳиссиётнинг нерв-физиологик асослари 
14.3. Ҳиссий ҳолатларнинг ифодаланиши. 
14.4 Ҳисларни кечириш шакллари 
Таянч сўз ва иборалар: 
Ҳиссий ҳолатларнинг ифодаланиши, ҳисларни кечириш шакллари. ҳиссий 
тон, аффект, стресс. юксак ҳислар: праксик ҳислар, ахлоқий ҳислар, 
эстетик ҳислар, интеллектуал ҳислар 
14.1. Ҳиссиёт ҳақида тушунча
Одам ташқи муҳитдаги турли-туман нарса ва ҳодисаларни идрок қилар 
экан, ҳеч вақт бу нарсаларга батамом бефарқ бўлмайди. Одамнинг акс 
эттириш жараёни доимо фаол характерга эгадир. Акс эттириш жараёни 
қуйидагиларни қамраб олади: 
а) шахснинг эҳтиёжни қондириш имкониятига эгалигини;
б) қондиришга ёрдам берадиган ёки қаршилик кўрсатадиган объектларга 
субъект сифатида қатнашиши;
в) уни ҳаракат қилдирувчи билимга интилтирувчи муносабатлар ва 
ҳакозо. 
Чунки одам атрофидаги ҳар турли нарсаларни идрок қилиб акс эттирар 
экан, бу нарсаларга нисбатан маълум муносабатда бўлади. Масалан, бизга 
айрим нарсалар ёқса, яъни кайфиятимизни кўтариб юборса, бошқа бир 
нарсалар ёқмайди ва кайфиятимизни бўзиб, дилимизни хира қилади. Баъзи 
бир овқатни одам жуда ҳам ёқтиради, бошқа бир овқатни эса мутлақо 
кўргиси келмайди ёки айрим одамлар бизга хуш келади ёки бошқа бир 
одамлар эса нохуш келади. Умуман одам атрофидаги ҳамма нарсаларга 
нисбатан муносабатда бўлади ва унинг муносабатлари ҳам акс эттирилади. 
Кишилар идрок қилаётган, кўраётган, эшитаётган, бажараётган, 
ўйлаётган, орзу қиладиган нарсаларга бефарқ бўлмайдилар. Бир хил 
предметлар, шахслар, характерлар, воқеалар бизни қувонтиради, бошқалари 
хафа қилади яна бошқалари ғазаб, нафратимизни уйғотади. Биз хавф остида 
қолганимизда қўрқувни ҳис қиламиз, душман устидан ғалаба қозониш ёки 
қийинчиликни енгиш завқ уйғотади.
Ҳиссиёт тушунчасига адабиётларда турлича таърифлар учрайди 
жумладан; А.В.Петровский таҳрири остида чиққан «Умумий психология» 
дарслигида ҳиссиёт - кишининг ўз ҳаётида нималар юз бераётганига,
нималарни билиб олаётганига ёки нима билан машғул бўлаётганига нисбатан 
ўзича турли хил шаклда билдирадиган кичик муносабатдир. М.Воҳидовнинг 
«Болалар психологияси» ўқув қўлланмасида ҳиссиёт деб-ташқи оламдаги