Ishonch, ta’kid, g‘urur: Nomingga munosib, xuddi quyoshdek, abadiy yashaysan tong mamlakati! (H. G‘.) Ezilgan xalqning g‘amxo‘ri, ozodlik yo‘lining chirog‘i Lenin o‘ldi, ammo leninizm tirikdir! (P. T.) - Ishonch, ta’kid, g‘urur: Nomingga munosib, xuddi quyoshdek, abadiy yashaysan tong mamlakati! (H. G‘.) Ezilgan xalqning g‘amxo‘ri, ozodlik yo‘lining chirog‘i Lenin o‘ldi, ammo leninizm tirikdir! (P. T.)
Darak gapning bu turi, asosan,ma’lum intonatsiya yordamida bilan tuziladi. Ayrim hollarda yuklamalar yoki sifatdosh -jak formasi shu ma’noni ifodalashda grammatik vosita bo‘ladi. Bundan tashqari maslahat-tashviq, taajjub, gumon kabi qator turlarga ega. SO‘ROQ GAPLAR - SO‘ROQ GAPLAR
- So‘roq gaplarda so‘zlovchi uchun noma’lum bo‘lgan biror nlrsa, harakat-holat haqida ma’lumot berilishi ko‘zda tutiladi: Xo‘sh, bu .zvenolarning ham yerlarini yuvishga rozi bo‘ldingizmi? (R. F.) Hujjatlarini topshira oldilaringmi? (R. F.)
- . So‘roq gaplarni tuzishda xizmat qilgan vositalar (yuklamalar, so‘roq olmoshlari) ayrim so‘roq gaplarda bo‘lmasligi ham mumkin. Bu xil so‘roq gaplar so‘roq intonatsiyasi yordami bilan tuziladi va ko‘pincha suhbatdoshning so‘zini takrorlash yo‘li bilan hosil bo‘ladi: Sen? Shahlo? Nima qilib yuribsan? (O.)— Soat ikki yarim bo‘ldi,— dedi Marusya.— Ikki yarim? Tun nega bu qadar uzun! (As. M.) Leon Blyum? Men eslab ketdim. (K. Sim.) Sizlar shu tuhmatga kelganga o‘xshaysizlar? (As. M.) Qechgacha?. . . Yo‘q, kechqurun44 www.ziyouz.com kutubxonasi cha kuta olmayman. (Sh. R .)— OlimjonNi siz qachondan be- ■N bilasiz? — Olimjonni?— so‘radi Oys.iz. (Sh. R.) — Uzishsyadan? — ajablanib so‘radi Oykiz. (III. R.)
SO‘ROQ GAPLARNING MA’NOLARI. - SO‘ROQ GAPLARNING MA’NOLARI.
- So‘roq gaplar turli-tuman ma’nolarni, his-tuyg‘ularni va so‘zlovchining poqelikka bo‘lgan turlicha munosabatini ifodalaydi:
- 1. Sof so‘roq: Qayoqqa olib ketayotibsiz? (A. Q.) Xo‘sh, sen o‘tkazadigan tajriba nimani isbot qilishi kerak? (A. Q.) Doktorga ko‘rsatdingizmi? (A. Q.) Yulib 'tashlash kerakmi, nxshiroq parvarish qilish kerakmi? (A. Q.) Sizlar oq-qorani, yo‘l-yo‘rsqni tanigan odamlar — menga bir yo‘l ko‘rsatinglar, nima qilay? (O.)
- 2. Ritorik so‘roq. Bu xil so‘roq gaplarning mazmunidan tasdiq ma’nosi anglashilib turadi, shu sababli ritorik! gaplar adabiy tilda emotsional ma’nolarni ifodalash uchun stilistik vosita bo‘ladi: Vatanimizning bir qismi bo‘lgan Mirzacho‘l nega cho‘lligicha qolsin? (A. F.) B u so‘zlarni eshitmoq qayda! (K. Sim.) Bolam... Sen kuyguncha, onang kuyib o‘lsa bo‘lmasmidi, bolam? (H. H.)
Do'stlaringiz bilan baham: |
