Tayyorladi: to’rayeva d. Reja


So'z-gapning o'ziga xos g'ayrioddiy lug'aviy ma'noga egaligi. Bu xususiyat quyidagida namoyon bo'ladi


Download 0.5 Mb.
bet9/9
Sana07.03.2023
Hajmi0.5 Mb.
#1247764
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
3-MA’RUZA MASHG’ULOTI

So'z-gapning o'ziga xos g'ayrioddiy lug'aviy ma'noga egaligi. Bu xususiyat quyidagida namoyon bo'ladi:

  • So'z-gapning o'ziga xos g'ayrioddiy lug'aviy ma'noga egaligi. Bu xususiyat quyidagida namoyon bo'ladi:
  • a) ma'no imkoniyati chegaralangan;
  • b) grammatik shaklni talab qilmaydi;
  • d) boshqa so'z bilan birikish qobiliyatidan mahrum;
  • e) gapda bajara oladigan vazifasi cheklangan;
  • 1) ma'noli qismga ajralmaydi.
  • Shuning uchun ham bu tur leksemalar boshqa leksemalarga nisbatan g'ayrioddiy, biroq ma'no va vazifa jihatidan alohida barqaror til birligi hisoblanadi.

So'z-gap tasnifi.

  • So'z-gap tasnifi.
  • So'z-gap o'z ichida bir necha ma'noviy guruhga ajraIadi:
  • 1. Modal.
  • 2. Undov.
  • 3. Tasdiq jinkor.
  • 4. Taklif jishora.

So'z-gapning sintaktik xususiyati.

  • So'z-gapning sintaktik xususiyati.
  • So'z-gapning sintaktik xususiyati yuqorida ta'kidlaganimizdek, kesimlik qo'shimchasini qabul qilmasligi, bog'lama bilan birika olmasligida. So'z-gap ham undalma, sodda gap kabi kengaygan yoyiq holatda bo'lishi mumkin:
  • I. Cho'lni o'zlashtirgan mardlarga ofarin. (A.Qah.).
  • 2. Falakning dastidan dod! (Hamza.)
  • 3. Barakalla sizga! Misollardan ko'rinib turganidek, so'z-gap faqat bitta so'zdan iborat bo'lmay, nutqda kengayish qobiliyatiga ham ega.

So'z-gapning yana bir sintaktik xususiyati - uning gap tarkibida alohida pozitsiyada turishi, ya'ni boshqa gap bo'laklari bilan bog'lanmasJigi va o'zi gap sifatida «yashay olishi», hamisha lisoniy alohidalikni saqlab qolishi bilan belgilanadi.

  • So'z-gapning yana bir sintaktik xususiyati - uning gap tarkibida alohida pozitsiyada turishi, ya'ni boshqa gap bo'laklari bilan bog'lanmasJigi va o'zi gap sifatida «yashay olishi», hamisha lisoniy alohidalikni saqlab qolishi bilan belgilanadi.
  • Chunonchi, I. - Ertaga kelasizmi? - Albatta. (O'.Usm.). 2. - Yengil tortdingmi, qizim? - Shukur. (A.Qah.).
  • So'z-gapda zamon va shaxs ma'nosi matnda muayyanlashadi. O'zbek tilida gap (kesimlik) zamon va shaxs ma'nosidan xoli bo'la olmaydi. Zero, so'z-gapda zamon va shaxs-son ma'nosining kontekstual aniqlanish xususiyati bu so'zning asosiy sintaktik xususiyati - kesimlik qo'shimchasini qabul qilmay gap bo'lib kela olishi bilan sharhlanadi.

Download 0.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling