Tayyorladi: to’rayeva d. Reja

BUYRUQ GAPLARNING TUZILISHI

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
3-MA’RUZA MASHG’ULOTI

BUYRUQ GAPLARNING TUZILISHI.
Buyruq gaplar turli yo‘llar, vositalar yordami bilan tuziladi:
1. Buyruq-istak fe’lining kesim vazifasida kelishi bilan:
I shaxs: Tushuntiring, nedur vazifangiz, so‘z minutin ko‘proq beray, oz desangiz (S. J-)-Qani, shinelingizni beringchi, u yoq, bu yog‘ini tuzatib beray (O. G.). Yeshlik, qarilikni surishtirib o‘tirmaylik! (M. G‘.)
II shaxs: Pista-bodomdan ko‘proq ol. (O.) Onangni qo‘lingda tutsang, singlingni boshyngda tut! (O.) Qara, jahon, o‘g‘limga qara! (H. P.) Yoshsan, sog‘san, ishla, o‘yna, ulfat ko‘r. (O.) Ot! Uldir! Bola bermaymiz! (O.) .)

III shaxs: Mening ham yuragim mash’alday porlasin! (P. T.) Mayli boring bo‘lmasa, do‘stlaringiz qarab qolmasin... (R. F.) Podshoning taxti kuysin! (O.) Gaping yolg‘on. Ko‘zing chiqsin yolg‘on gapirmay, iblis! (B. P.) Xolisxon! Ilohim paranji qursin. (H. H.) — Ishqilib tuzalsin-da!.. Yaxshi yigit edi. (O. G.)
2. Shart fe’lining kesim vazifasida kelishi orqali:
Qani endi, ular ham birga, yonma-yon yurib kelishsa! Qani endi, ular ham shu yerda birga bo‘lishsa... (O. G.)

BUYRUQ GAPNING MA’NO TURLARI.
1. Buyruq: Paranji va chimmat, tezroq kelgan joyingga , qayt! (H. H.) Uch oling! Ot soling kun botar yoqqa! (U.) J a- . mila, tur o‘rningdan, yalinma bu itlarga, bo‘lmasa la’nat deyman senday vafodor xotinga! (H. H.) Semenov, vazifangni bajar! Dadil harakat qil! (Kaz.) Salim ketgan joyga uni. ham jo‘natish kerak! (O.)
2. Maslahat: Shira tutib qiyshaygan g‘o‘zani yulib tashlash kerak (A. Q.). Qo‘y o‘yin, sayri tamoshani, g‘animat yoshliging. Shu fe’llardan o‘zingni aylagin bezor, o‘qi! (H. H.) Nima to‘g‘risida gapirmoqchisan, avval o‘yla-da, keyin so‘yla. (V. Os.) Oysara, tirik yetim qilmang o‘g‘lingizni! (H. H.) Io‘q, boshqalarga qarash kerakmas, boshqalar bizga qarasin, o‘ylasin. (A. Q.)

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7 8 9