Tekshirdim: O`quv ishlari bo`yicha dirеktor O’qituvchi: o`rinbosari: sinf

SANA 
___ - _______201__ 
yil 
____ - _______201__ 
yil 
____ - _____201_ 
yil 
____ - _____ 201__ 
yil 
Mavzu: Axborotlarning kompyuterda tasvirlanishi. 
 
Darsning maqsadi Axborotni kompyuterda tasvirlash haqida o`quvchilara tushuncha 
berish va unda amallar bajarishni o`rgatish   
Darsning ta’limiy vazifasi: o‘quvchilarga Axborotni kompyuterda tasvirlash haqida 
tushunchalar berish nazariy topshiriqlar orqali bilim berish va ko’nikmalar hosil qilish. 
Darsning tarbiyaviy vazifasi: o’quvchilarni yangi bilimlar egallashga va tartib-intizomga 
doimo rioya etishga hamda dizaynlik kasbiga yo’naltirish.
Darsning rivojlantiruvchi vazifasi: o‘quvchilarning kompyuterdan foydalanish haqidagi 
bilim va tasavvurlarini kengaytirish. 
Kompetensiya: 
1 TK1-kommunikativ kompetensiya 
2 TK2-axborot bilan ishlash kompetensiyasi 
3 TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi 
Dars uslubi: : Guruhlarda ishlash, tushunchalar tahlili 
Dars jihozi: Darslik, kompyuter,
Darsning borishi: 
№ 
Dars bosqichlari 
Vaqti 
1 
Tashkiliy qism 
2 minut 
2 
O`tgan o`quv yilida o`tilganlarni takrorlash va baholash 
15 minut 
3 
Yangi mavzuning mazmunini ochish va xulosalar chiqarish 
25 minut 
5 
Uyga vazifa va topshiriqlar 
3 minut 
I. Tashkiliy qism: 1.Salomlashish.
2.Yo'qlama qilish.
3.Uyga vazifani so'rash.
II. Takrorlash: 

---

 
III. Yangi mavzu bayoni: 
Axborotni ikkita belgi yordamida kodlash 
Kompyuter raqamlarning o'zini emas, balki shu raqamlarni ifodalovchi signallarni 
farqlaydi. Bunda raqamlar signalning ikki qiymati bilan (magnitlangan yoki 
magnitlanmagan; ulangan yoki ulanmagan; ha yoki yo'q va h.k.) ifodalanadi. Bu holatning 
birinchisini 1 raqami bilan, ikkinchisini esa 0 raqami bilan belgilash qabul qilingan bo'lib, 
axborotni ikkita belgi yordamida kodlash (qisqacha, ikkilikda kodlash) nomini olgan. 
Masalan: 
A 01000001 
M 01001101 
B 01000010 
O 
01001111 
D 01000100 
R 
01010010 
H 01001000 
T 
01010100 
K 01001011 
U 
01010101 
I 
01001001 
X 
01011000 
Kompyuterlarda har bir belgiga 0 va 1 belgilarining ketma-ketligidan iborat 8 ta belgi 
mos qo'yiladi. 8 ta nol va birlarning turli o'rin almashtirishidan foydalanib, turli xildagi 
belgilarni kodlashimiz mumkin. 0 va 1 dan iborat raqamlar yordamida ularni 8 tadan 
ajratsak, bu o'rin almashtirishlar soni 2
8
=256 ga teng bo'ladi, ya'ni ular yordamida 256 ta 
harflar, 
raqamlar, 
turli 
boshqa belgilarni kodlash mumkin bo'ladi. 
KITOB so'zini quyidagicha kodlash mumkin: 
01001011 01001001 01010100 01001111 01000010 
K I T O B 

---

Buyruqlarni yoki turli boshqa turdagi axborotlarni kodlash uchun shu trtibda 
yondashiladi. Biroq, turli rusumdagi kompyuterlar uchun turlicha b'lishi mumkin. Bu 
texnikaning xususiyatiga bog'liq bo'lgan holatdir. 
Agar ikkilikda kodlangan belgilarni o'n oltilikda kodlamoqchi bo'lsak, tetrada 
kodlash usulidan foydalanishimiz mumkin. Bu holda sanoq sistemasidagi sonlarni 
taqqoslash jadvaliga ko'ra 4=0100 va 1=0001 ekanligidan A belgisi kodi o'n oltilikda 41 ga 
teng 
bo'ladi. 
Agar 
birinchi 
raqamni ustun, ikkinchi raqamni satr tartib raqami deb olsak yangi jadval hosil qilamiz. 
Bunda har bir raqam va alifbodagi belgi jahon andozalaridagi kodlash jadvali - ASCII 
(American Standard Code for Information Interchange) jadvali hosil bo'ladi. 
ASCII kodlash jadvali