Tema: kirisiw. Sintaksis hám onin` izertlew obyekti

Qarsılaslıq mánide. Ernazar kóp irkilgisi kelmese de, azǵana otırıwǵa májbúr boldı. Salıstırmalı mánide. Qansha kóp jumıs islesem sonsha kóp haqı alaman.Qospalanǵan jay gáplerdiń bir túri-bul ayırımlanǵan aǵza­lı gápler bolıp esaplanadı. Gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları ózi­niń semantikalıq xızmetine qaray hám intonatsiyalıq ózgesheligi me­nen ajıralıp turatuǵın sintaksislik konstruktsiya.
Gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları degenimiz-mánilik hám into­natsiyalıq jaqtan ayırımlanıp kelgen sóz yamasa bir neshe sózlerdiń toplamı.Ayırımlanǵan aǵzalar ózi baylanıslı bolǵan sózge yamasa gápke qosımsha máni beredi, onıń mánilerin túsindirip intonatsi­yalıq jaqtan ayırımlanıp aytıladı.Mıs: Biziń awılda, Bórshi tawınıń eteginde, Qaratereń kóli bar. Bizler, 3-kurs studentleri, sabaqlardan jaqsı oqıymız. Qaraqalpaq klassik shayırlarınıń, Berdaqtıń, !jiniyazdıń, Kúnxo­janıń qosıqların yadlap atırmız.
Gáp aǵzaları pikirdi ádettegige qaraǵanda kúshli, tásirli etip beriw ushın ayırımlanıp qollanıladı hám gápte intonatsiya, pauza menen ajıratıladı. Gáp aǵzaların intonatsiyalıq jaqtan ajıratıp aytıw arqalı tómendegi ózgerisler payda boladı.
1. Ayırımlanǵan bólek mazmunı jaǵınan kúsheytirilip, oǵan dıqqat etiledi. Gáp ishinde ajıratıp turadı. Gáp aǵzalarınıń ayırımlanıwı pikirdi tásirli, ótkir, emotsionallıq penen beriwge tásir jasay.Mıs: Balam, qulınshaǵım, keldiń be? Qısta, dalada jumıs joq waqtında, qıdıramız.
Qaraqalpaq tilinde gáp aǵzaları tómendegi jaǵdaylarda ayırımlanadı.
1. Gáp aǵzaları ózinen burın kelgen sózdiń mánisin túsin­dirip ayqınlawısh mánisinde keliw arqalı ayırımlanadı.Mıs: Bunı eki nóker-Amanda, Oraz da abaylaǵan edi.2. Gáp aǵzaları keńeyip predikativlik xarakterde keliwi arqalı ayırımlanadı. Bunda ayırımlanǵan aǵzalar gápke biraz jaqın bolıp keledi, biraq onda baslawısh yaki bayanlawısh bolmay­dı, sonlıqtan onıń ayırımlanıp keliwi talap etiledi. Mıs: Mine, ol juwırıp kelip ózin aǵın suwǵa tasladı.3. Gáp ishinde ayırımlanǵan aǵzalar sóylewshiniń bir sózge ayrıqsha dıqqat awdarıp basqa sózden ayırıp kórsetiwi arqalı ayırımlanadı.Ana Watanımızdıń-Ózbekstannıń keleshegi ullı.
Gáp aǵzaları salıstırıw teńew mánisinde kelip ayırımlana­dı.Mıs: Hawa, tap jańa jawın jawıp ótkendey, tap-taza edi.5. Feyil toplamları kómekshi sózler menen kelip ayırımla­nadı.Ayxan, azańǵı chaydı iship bolǵan soń, Jiyemurat jatqan bólmedegi kórpe-tóseklerdi jıynamaqshı bolıp kirip edi.6. Gáp aǵzalarınıń orın tártibi ózgerip keliwi, inversiya­lanıwı arqalı da ayırımlanadı. Mıs: Biziń Hókis-bes jıllıqtıń perzenti, Respublika maqtanıshı jas qala.
Gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları óziniń sintaksislik xızmeti­ne qaray ayırımlanǵan ayqınlawıshlar, ayırımlanǵan anıqlawısh­lar, ayırımlanǵan tolıqlawıshlar hám ayırımlanǵan pısıqlawıshlar bolıp keledi.