2. Tórt jay gápli gápli aralas qospa gáp:
a) baǵınıńqılı gáp+dánekersiz gáp, dizbekli q.
|
Tawlardıń júyi sótilmegen menen, ol gúńirendi, aspannan tınbay epeleklegen qar kóshkenlerdi ommalatıp jolların bógedi, barlıq japıraqları túsip sıptay bolǵan taw ósimlikleri qar suwırǵan dúbeleyge shıdamay bas iydi.
Háp zamatta kúshli samal esip, kók júzindegi bultlardı aydap ketti de, kún ashılıp, jawın tındı.
|
b) dizbekli gáp+ +baǵınıńqı gáp+dizbekli gáp; yamasa dánekersiz g.+
baǵınıńqı gáp+
dánekersiz gáp
|
Geyde biziń qasımızda naǵashı sheshem kelip bir nárselerdi toqıp yamasa jiyek salıp otırıp sıyqırlı ertekler aytatuǵın edi, al eger de naǵashı atam qalaǵa kete ǵoysa, Lyudmila bizikine keletuǵın edi, bizler arqayın házillesetuǵın edik.
Sonda da ol dushpanına boy bermedi, dushpan qanshelli julqınıp, mıltıǵın tartsa da, ol jibermedi.?
Menińshe, Aydas baba xalqın ózinen alǵa shıǵarmaqshı bolǵan, lekin Aydos babanıń tereń, tınıq aqılı xalqına boy bermey, ol bársheni tuńǵıyıqqa batırǵan, sol ushın da Aydos babanı zamanlasları satqın dese kerek.
|
3. 5-6 jay gápli aralas qospa gáp:
|
|
1. Kanday da bir awır jaǵday payda bolǵanday sezildi − óndiris jetkilikli pát penen óspedi, óytkeni materiallıq jaqtan xoshametlew, jetkilikli dárejede qarjı bolip shegaralanadı?, bólip shıǵarılmadı?! al qarjı jetpedi, sol sebepli óndiris aqırın óspedi.? (5)
2. Ol shay iship otırǵanda, ǵazı ǵańqıldasa ya bolmasa túye tawıǵı lekildese, hátte, esik bettegi tazısı kerilip-sozılıp esnese, onda shayı qonadı, hámme bedeni shıp-shıp terleydi. (6)
|
|
Bul da hesh kimniń keypin túsirmedi, biraq sabaq tayarlawǵa waqıt joq edi, sebebi, mektepten tupa-tuwrı paxta atızına ketemiz, mádeniy shertekte túslik pisiriledi, kim jumıs islese, oǵan biypul túslik beriledi.
|
Basqanıń gápi
Tuwra gáp qoll. boyınsha: 1. dialog 2. monolog 3. tsitata túrinde keledi.
1. dialog túrindegi t.g.
a) avtor gápi qollanılǵan:
b) avtor gápi qollanılmaǵan:
|
Direktor hayran bolıp biraz turdı da: − Sultan! − dedi. Sultan direktorǵa qaradı:
− Ne demekshisiz.
− Asqaralı, bul jerde bir ózińiz jasawǵa qalayınsha júreksindińiz, − dep soradı.
|
2. monolog túrindegi t.g.
|
Bilesiz be, hár dayım oyda shúmip, ótken ómir jolım jóninde eslesem ózimnen ózim hayran qalaman. 16 jasımnan bala muǵallim atanıp jaslarǵa tálim bere baslaǵanıma demde 52 jıl bolǵanı ma. Bunıń ózi kúni keshe emes pe eken. Barlıq ómirim áwelgi baslanǵan kúninen baslap tap usı búginge shekem kóz aldımda saqlanıp qalǵan sıyaqlı.
|
3. tsitata túrindegi t.g.
|
A.M.Gorkiy «Til − ádebiyattıń birinshi elementi» − dep sıpatlaydı.
|
Tuwra gáp hám avtor gápiniń orın tártibi
1.De kómekshi feyili 2. Orın tártip baylanıstıradı
1.T.g.+de+ a.g.
|
− Saw-salamat bolıń! - degen Shamurattıń dawısı esitildi.
− A’ne, usınday jaylardı awıllarda kóplep salıw kerek, − ded iol sózdi túydeklep, júdá nıq saldamlı túrde.
|
2. A.g.+ bılay dedi+ t.g.
|
Aysultan bılay dedi: Eger usı tájiriybelerdi bastan qollanǵanda bunnan da joqarı kórsetkishlerge erisiwge bolar edi.
Tınaliev gápti ashım-ayrıq etip bılay dedi: − Eger kimde-kim maǵan dus kelgen oqıwshı bola beredi dep oylasa, ol qátelesedi.
|
3. A.g.+t.g.+ a.g.
|
Sársenbay kabinadan ırǵıp túsip: − Qalay, sawsap qalǵan joqpısań, soldat! − dedi kúlip.
|
4. T.g.+a.g.+t.g.
|
Qımbatlı kásiplesim, − dedi ol, − ana júregi haqqında ele bir de meditsina sabaqlıqlarında jazılmaǵan, onıń qúdiretliliginiń sırları ashılmaǵan.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
