Tema: Miyweli tereklerge ziyan keltiretuǵin shibin

Juwmaqlaw
Bugingi kuni ilimleri alǵa ilgerilewi natiyjesinde, o`ndiris ham texnikani tez pát 
penen rawajlaniwi ham oniń qorshaǵan tabiyiy ortaliqqa keri tasir ko`rsetip 
atirǵanliǵi hesh kimge sir bolmasa kerek. Natiyjede jergilikli, regional ham global 
ekologiyaliq mashqalalar kelip shiǵip, putkil adamzattiń tirishiligine qawip 
tuwilmaqta. Albette bunday ekologiyaliq mashqalalardi sheshiw ushin keleshegimiz 
bolgan jaslardi - oqiwshi ham talabalardi joqari ekologiyaliq maǵluwmatli hám 
ekologiyaǵa tiyisli mashqalalardi sheshe alatuǵin qániygeler etip tayarlaw – bugingi 
kunniń eń ahmiyetli maselesi bolip qaldi. Ekologiyahq tálim hám tarbiya insaniń 
tabiyatqa, biosferaga bolǵan jańa munasibetlerin qaliplestiriwde ayriqsha basqis 
esaplanadi. Bizge belgili, ayrim uluwma orta bilim mekteplerinde, Akademiyahq 
licey ham kasip-o`ner kolledjlerinde, sonday aq barliq joqari oqiw orinlarinda 
ekologiya pani oqitiladi. Álbette ekologiya panin sapali oqitiwda hazirgi zaman 
talaplarina juwap beretuǵin ana tilinde jazilǵan sabaqliq ham oqiwshilar, oqiw ham 
oqiw-metodikahq qollanbalar tayarlaw kerek boladi. Usinilip atirǵan oqiwliq hazirgi 
zaman ekologiyasin tiykarǵi waziypalari, turli ekologiyaliq mashqalalar haqqinda 
toliq magluwmatlar aliw ham olardiń aldin ahw, sonday aq olardi sheshiwde 
jardemshi boladi. Ol ekologiyani teoriyaliq ham ámeliy tiykarlarin oz ishine jámlep, 
onda panniń rawajlaniw tariyxi, izertlew usillari, ortaliq ham ekologiyaliq faktorlar, 
biologiyaliq ritmler ham organizmlerdiń tirishilik formalari, populyaciya, biocenoz, 
biogeocenoz, ekosistema, biosfera, atmosfera, gidrosfera ham litosfera ekologiyasi, 
global ekologiyaliq mashqalalar, turaqli rawajlaniw, ekologiyaliq qawipsizlik ham 
ekologiyaliq tálim-tarbiya maseleleri so`z etiledi. Oqiwliq joqari oqiw orni 
talabalarina arnalǵan bolip, onnan mektep, akademiyaliq licey ham kolledj 
oqitiwshilari, alimlar ham tabiyatti qorǵaw xizmetkerleri ham basqa tabiyat 
jankuyerleri paydalaniwi mumkin. Talabalar kitaptan Ilimiy tiykarǵi materiallardan 
oqiw processinde paydalana aladi. Ekologiya pani tabiyatti qorgawdiń teoriyaliq 
tiykari esaplanadi 

---

31