Tema: sirtqi fotoeffekt. Kompton
Download 0.85 Mb. Pdf ko'rish
|
Islam N1n!n!
- Bu sahifa navigatsiya:
- II.BAB. KOMPTON EFFEKTI 2.1 Mikrobóleksheniń tolqın qásiyetleri
|
6-súwret. Kompton effekti modeli: tolqın uzınlıqlı jaqtılıq oń tárepten shepke jónelgen. Elektron menen dúgiskennen keyin tolqın uzınlıqta, dáslepki baǵdarınan múyeshke awg'an halda tarqaladı. Strelka menen foton menen dúgiskennen keyin elektron baǵdarı kórsetilgen. Fotonniń tınısh turǵan elektronnan shashırawında (shashıraw shekem hám shashrawdan keyingi) jiyliklerı tómendegishe baylanısıwǵa iye [4]. 18 II.BAB. KOMPTON EFFEKTI 2.1 Mikrobóleksheniń tolqın qásiyetleri 1905 jıl A. Eynshteyn tárepinen usınıs etilgen fotoeffektniń túsintiriliwi amerika fizigi A. Kompton (1922 jıl ) tájiriybelerinde óziniń eksperimental ańlatpasın taptı. Kompton elementtıń erkin (yamasa atomlar menen kúshsiz baylanısqan ) elektronlarında qısqa tolqınlı rentgen nurlanıwın elastik shashırawın izertlew etdi. Ol jańalıq ashılǵan, keyinirek Kompton effekti dep atalǵan effekt, shashırawda nurlanıw tolqın uzınlıǵınıń ózgeriwi múmkin emes – degen tolqıniy teoriyaǵa uyqas kelmewi málim boldı. Tolqın teoriyasına qaray, elektron jaqtılıq tolqınınıń dáwirli maydanı tásiri astında, tolqın jiyligında májburiy terbelis payda etedi hám sol sebepli sol jiyligindegı tolqınlardı nurlantiradi. Kompton effekti sızılması . 7-súwretde berilgen. R Rentgen trubkasidan shıǵıs 0 tolqın uzınlıǵdaǵı monoxromatik rentgen nurlanıwı qorǵasın diafragmalar arqalı ótedi hám jińishke dáste kórinisinde nıshan element R (grafit, alyuminiy) ga jo'neledi. Qanday da múyesh astında tarqalǵan S rentgen nurları stolshaǵa búriliwshan etip qatirilǵan difraksion pánjere rolin atqaratuǵın K kristall ótetuǵın nurlanıw Rentgen spektrografi járdeminde analiz etiledi. Tájiriybe sonı kórsetedi, shashılǵan nurlanıwda tolqın uzınlıǵınıń ózgeriwi tarqalıw múyeshine baylanıslılıǵı baqlanadı bul jerde -3 nm - shashatuǵın element qásiyetlerine baylanıslı bolmaǵan Kompton tolqın uzınlıǵı dep ataladı. Shashıraw nurlanıwında tolqın uzınlıqlı spektral sızıq menen bir qatarda (0 tolqın uzınlıqlı jıljımaǵan sızıq da baqlanadı. Jıljıǵan hám jıljımaǵan sızıqlar intensivliklari munasábeti element túrine baylanıslı. |
