Temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

30. Betonning va armaturaning me’yoriy 
qarshiliklari nima?
 
Har qanday material, hatto bir xil klass beton yoki bir xil 
markadagi po‘lat bir xil barqaror mustahkamlikka ega emas. 
Bunday hollarda uning o‘rtacha mustahkamligi dan foyda- 
lanish masadga muvofiq emas (chunki konstruksiyaning xavfli 
kesimlarida materialning mustahkamligi dan kichik bo‘lish 
ehtimoli 50% ga teng), R
min
ni qabul qilinsa, mustahkamlik
kam bo‘lganligi sababli, kesim o‘lchamlarini kattalashtirish-
ga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun me’yoriy qarshilik R
n 
sifati- 
da shunday mustahkamlik olinganki, unda kafolat 95% ni, ta- 
vakkalchilik esa 5% ni tashkil qiladi. Xuddi shunga o‘xshash 
betonning klassi qabul qilinadi (9-savolga qaralsin). Matema- 
tika tilida bu «0,95 ga ta’minlaganlik» deb yuritiladi. Demak, 
betonning siqilishga me’yoriy qarshiligi R
bn 
deganda «0,95» ga

---

18
ta’minlangan prizmatik mustahkamligi, armaturaning cho‘zi- 
lishga me’yoriy qarshiligi R
sn 
esa uning 0,95 ga ta’minlangan 
shartli yoki jismoniy oquvchanlik chegarasi hisoblanadi.
31. Betonning va armaturaning hisobiy 
qarshiliklari nima?
 
Qurilish konstruksiyalari yuk ko‘tarish qobiliyati zaxirasi- 
ga ega bo‘lishi kerak, bu esa konstruksiyalarni ko‘plab yoqim- 
siz tasodiflardan muhofaza qilib, bino va inshootlarning uzoq 
muddatga chidamliligini ta’minlaydi. Shuning uchun ham 
kesimlarning mustahkamligini hisoblashda me’yoriy emas, 
balki undan kichikroq bo‘lgan hisobiy qarshiliklardan foyda- 
laniladi. Hisobiy qarshilik quyidagicha aniqlanadi: R = R
n 
/, 
bu yerda  – mustahkamlik bo‘yicha ishonchlilik koeffitsien- 
ti. Beton uchun 
b 
=1,3, armatura uchun 
s 
= (1,05...1,2) qabul 
qilinadi va ushbu qiymat po‘latning klassiga bog‘liq. Mustah- 
kamliklar farqi qancha katta bo‘lsa  ning qiymati shuncha kat- 
ta bo‘ladi.