Teoriyaliq materiallar 1-tema. Finanslıq analiz pániniń teoriyalıq tiykarları

1.2.Finanslıq analiz pániniń predmeti, obyekti, maqseti, wazıypaları, principleri
Analiz pániniń predmetine keń mániste qaraytuǵın bolsaq, ol analizlenip atırǵan obyekt (firma, kompaniya, koncernler)tiń pútkil xojalıq iskerligi bolıp esaplanadı. Analiz páni xojalıq iskerliginde tek júz bergen emes, al bolıp atırǵan hám keleside bolatuǵın processlerdi de óz ishine aladı. Usı boyınsha bul pán basqa pánlerden túpten parıq qıladı.

Analiz pániniń predmetine dereklerde berilgen anıqlamalar sonshelli dárejede kóp bolıwına qaramastan, olardıń barlıǵın bir mazmunda túsiniw múmkin. Bul mazmun, processlerdiń sheńberliligi, iskerlik nátiyjeleriniń dereklerde ańlatılǵanlıǵı, kórsetkishler sistemasında bahalanıwı, sebep-aqıbet baylanısları, ishki hám sırtqı faktorlardıń tásirinde úyreniwdiń bir pútinligi menen túsindiriledi.

Analiz pániniń predmeti – hár túrli menshik formasındaǵı xojalıq júritiwshi subyektlerdiń finanslıq-xojalıq iskerligin, onıń nátiyjeliligin kórsetkishler sistemasında, úzliksizlik hám baylanısta, faktorlarǵa baylanıslı túrde hár túrli maǵlıwmat dereklerinen paydalanǵan halda dáwirli úyreniwge aytıladı.

Finanslıq-xojalıq iskerligi:

- islep shıǵarılǵan hám satılǵan ónim (jumıs, xızmetler) kóleminiń, quwatlardan paydalanıw dárejesiniń, resurslardıń naqlıǵı hám olardan nátiyjeli paydalanıwdıń, xızmetkerlerdiń quramı hám miynet ónimdarlıǵınıń, ónimniń ózine túser bahasınıń, payda kólemi hám rentabellik dárejesiniń, finanslıq jaǵdaydıń quramalı strukturası bolıp tabıladı;

- shólkemlestiriliwden likvidacion processke shekem bolǵan dáwirde kárxananı ekonomikalıq-sociallıq rawajlandırıwdıń resurslar bazasın qáliplestiriw hám olardan paydalanıwdıń maqsetke baǵdarlanǵan iskerligi;

- xojalıq júritiwshi subyekt qadaǵalap turatuǵın ekonomikalıq resurslar, onıń finanslıq strukturası, likvidligi, tólemge qábileti, islep atırǵan ortalıq ózgerislerine qatnas bildire alıwındaǵı keń qamrawlı iskerligi bolıp tabıladı.

Finanslıq-xojalıq iskerliginiń analizi – xojalıq júritiwshi subyekttiń keleside pul qarjıların hám olardıń ekvivalentin kóbeytiw imkaniyatın, finanslıq minnetlemelerdi óz waqtında tóley alıwı, kreditlerge bolǵan talaptı, dáramatlar menen pul aǵımların durıs bólistiriwdi, ekonomikalıq resurslardaǵı potencial ózgerislerdi bahalawdı, sonday-aq xojalıq júritiwshi subyekt keyinshelli óziniń finanslıq jaǵdayın qanshelli tabıs penen jaqsılay alıwın bahalawdıń áhmiyetli usılı bolıp tabıladı.

Finanslıq-xojalıq iskerliginiń strukturalıq kórinisi tómendegi baylanıslarda ańlatıladı.

Finanslıq-xojalıq iskerligin analizlewdiń tiykarǵı maqseti –xojalıq subyektiniń áhmiyetli (maǵlıwmat beriwshi) kórsetkishleri arqalı iskerlik nátiyjeliligine, payda hám zıyanlarǵa, pul qarjılarınıń aǵımına hám finanslıq jaǵdayına obyektiv baha beriw, jol qoyılǵan qáte, kemshiliklerdi anıqlaw hám olardı saplastırıw arqalı onı keleside jáne de jaqsılaw ilajların kóriwden ibarat.