Termiz davlat pedagogika instituti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

Axloqiy tarbiya vazifalari. Bevosita jismoniy tarbiya jarayonida amalga 
oshiriladigan axloqiy tarbiyaning to'rtta asosiy vazifalarini ko'rsatish mumkin: 
1. 
Umuminsoniy axloqiy normalarini tarbiyalash. 
2. 
Do'stlik, o'rtoqlarcha o'zaro yordam xislarini tarbiyalash. 
3. 
Harakterning irodaviy xislatlarini tarbiyalash. 
4. 
Vatanparvarlik xislarini tarbiyalash. 
Ko'rsatib o'tilgan vazifalar mustaxkam bog'liq tarzda hal qilinadi. 
Axloqiy tarbiya vositalari. Jismoniy tarbiya jarayonida qo'llaniladigan barcha 
vositalar jismoniy mashqlar tabiat omillari hamda gigienik talablar ahloqiy 
tarbiyaning vositasi bo'lib xizmat qiladi. Ular shug'ullanuvchilar ongiga his 
tuyg'ulariga, irodasi va ahloqiga har tomonlama ta'sir etadi. Ahloqiy kamolotga 
erishishda jismoniy harakatning roli katta. 
Ahloqiy tarbiya uslublari Jismoniy tarbiya jarayonida axloqiy tarbiyaning 
hilma-xil uslublardan foydalaniladi. Bular avvalo so'z orqali ta'sir etishning 
tushuntirish, suxbat va boshqa shaklidagi ishontirishdan, ko'rgazmali namuna va 
amaliy o'rgatishdan iboratdir. Ishontirish uslubini umumiy ravishda olganda 
tarbiyachining so'z orqali o'tkazgan har tomonlama ta'sirlarining yig'indisi, deb 
ta'riflash mumkin. So'z bilan ta'sir ko'rsatish shug'ullanuvchilarda e'tiqod psixologik 
bir sifat tarzida tarkib topishga imkon beradi. Bolalar va o'smirlarni axloqiy jixatdan 
tarbiyalashda ko'rgazmali namunaning ishontiruvchi kuchi ayniqsa muximdir. 

---

15 
Amaliy o'rgatish uslubini mashq qilish uslubi deb qarash mumkin, biroq u 
o'qitishdagi 
mashq 
qilish 
uslubdan 
farq 
qiladi. 
Rag'batlantirish 
shug'ullanuvchilarning yaxshi ishlarni xatti-harakatlarni takrorlashga undaydi. 
Aksincha, tanbex berish shaklidagi ta'sir etish shug'ullanuvchilarda salbiy xis-
tuyg'ular uyg'otib, yaramas ishlar takrorlanishga qarshilik ko'rsatish da'vat etishi 
kerak. 
Aqliy tarbiya: Mustahkam sog'liq, harakat malakalari, jismoniy kamolotni 
ta'minlaydigan jismoniy tarbiya jarayoni kishilarning aqliy ishlash va uzoq 
vaqtgacha ijod qilish qobiliyatining saqlanishi uchun manba bo'lib hisoblanadi. O'z 
navbatda shug'ullanuvchilar tafakkurining rivojlanishiga qaratilgan aqliy tarbiya 
ularning harakat tajribalarini o'ylab, ijodiy ravishda egallab olishlarini ta'minlaydi, 
jismoniy qobiliyatlarini, axloqini sport, mehnat va sport manfaatlari nuqtai 
nazaridan takomillashtirishga yordam beradi. Aqliy tarbiyaning mazmunida ikkita 
o'zaro bog'liq bo'lgan tomon-ta'limiy va tarbiyaviy tomonlar bor. Aqliy tarbiyaning 
ta'limiy tomoni shug'ullanuvchilarni maxsus bilimlar bilan qurollantirishni nazarda 
tutadi. Jismoniy tarbiya jarayonidagi aqliy faoliyatning tarbiyaviy tomoni 
shug'ullanuvchilarda qilish qobiliyatini o' stirish bilan bir qatorda akl- idrokni o' 
stirishdan iboratdir.