Texnologiy

Tishli uzatmalar. Aylanma harakat bir valdan ikkinchi valga
o‗zaro ilashgan tishli g‗ildiraklar vositasida uzatilsa bunday uzatmalar tishli uzatmalar deb ataladi. Tishli uzatmalar o‗qlarining joylashishiga qarab quyidagi turlarga bo‗linadi: silindrsimon, o‗qlari o‗zaro parallel,

konussimon, o‗qlari o‗zaro perpendikulyar, vintli, o‗qlari o‗zaro ayqash joylashgan (1.8-rasm).

1.8-rasm. Tishli uzatmalar:
a-silindrik to‗g‗ri tishli; b-silindrik qiya tishli; v-shevron; g-silindrik
to‗g‗ri tishli ichki ilashmali; d-konussimon to‗g‗ri tishli; e-konussimon egri tishli; j-vintli; z- reykali.
Bundan tashqari aylanma harakatni ilgarilama harakatga aylantiruvchi mexanizm sifatida foydalaniladigan va tishli g‗ildirak bilan tishli reykadan iborat uzatmalar ham ishlatiladi.
Tishlarining g‗ildirak sirtida joylashuviga qarab, tishli g‗ildiraklar to‗g‗ri, qiya, aylanasimon turlarga bo‗linadi. Tishli uzatmalarning uzatish soni zanjirli uzatmalarning uzatish sonidek aniqlanadi

_{i } ⁿ¹ _
ⁿ₂
^z2 _,
^z₁

bu yerda z₁, z₂ - yetaklovchi va yetaklanuvchi tishli g‗ildiraklar tishlari soni.
Chervyakli uzatma bu kinematik juft bo‗lib, chervyak va chervyakli g‗ildiraklardan tuzilgan, o‗qlari esa o‗zaro ayqash holda joylashgan. Ayqashlik burchagining qiymati har xil bo‗lishi mumkin, biroq amalda u
asosan 90 teng bo‗ladi (1.9-rasm).