Texnologiyasi

0 ‘n ikki barmoqli ichak — o ‘ng qovurg'alar ostida joylashadi, u 
o sh q o z o n d an b o sh lan ib uzunligi q o ram o llard a 1 m 20 sm ga, 
q o ‘ylamiki 25-40 sm ga yetadi. Bu ichak jigarning ustida S shaklini 
hosil qilib, orqa tom onga o ‘tadi, so‘ngra o ‘ng buyrak tom on o ‘tib, 
keyin achchiq ichakka ulanib ketadi.
Achchiq ichak — bir nechta tugunchaga o'xshab ichi puch bo'ladi. 
Oziq achchiq ichak shilimshiq pardasining devoriga yopishgan holda 
o ‘tadi. Achchiq ichak barcha ichaklardan uzun, qoram ollarda 40 m, 
kavsh qaytaruvchi mayda hayvonlarda 30 m gacha b o ‘ladi. Bu ichak 
yonbosh ichakka o'tib ketadi.
Yonbosh ichak — kalta b o ‘lib, achchiq ichakdan ajralgandan so‘ng 
o ‘ng tom onga o'tib, III - IV bel um urtqalari ro ‘parasida yuqoriga 
ko‘tariladi va ko'richakka qo‘shiladi. Uning qo'shilgan joyida klapan 
hosil b o ‘ladi. Bu ichak kavsh qaytaruvchi hayvonlar va c h o ‘chqalarda 
birdaniga ko‘richak ham da yo‘g‘on ichakka ochiladi.
Jigar — organizmning eng katta bazasi hisoblanadi. Rangi qizil- 
q o ‘ng‘ir bo'lib, asosan ozuqani hazm qiluvchi o ‘t ishlab chiqaradi. 
0 ‘t ta ’sirida ichak harorati tezlashadi, ovqat yaxshi so'riladi, jigar 
ichak devoridagi zaharli m oddalam i tozalaydi. Jigar qon deposidir. Ji­
gar buqalarda 4,5 - 10 kg, sigirlarda 3,4-9,2 kg, ch o ‘chqalarda 2,5 kg 
gacha, qorako'l q o ‘ylarda 725 g gacha bo'ladi.
Yo‘g ‘on ichaklar ham ingichka ichaklarga o ‘xshab uch xil ichakdan; 
ko'richak, yo‘g‘on ichak va to 'g 'ri ichakdan iborat bo'ladi. T o ‘g ‘ri 
ichak orqa chiqaruv teshigi bilan tam om bo'ladi. Ichaklar devorida 
limfa hujayralari to ‘plam i ko‘p b o ‘lib, asosan, biologik filtr hisobla­
nadi. Y o'g'on ichaklarda ozuqa hazm jarayonlari tugallanadi, bu yerda 
suv so‘rilib axlat shakllanadi.
K o‘richak — oddiy bir xaltachaga o ‘xshash bo‘ladi. K o‘richak kavsh 
qaytaruvchi hayvonlarda 30-70 sm uzunlikda bo'lib, devori tekis, qorin 
bo‘shlig‘ining o ‘ng tom onida joylashadi. Ingichka ichaklarda so'rilmagan 
mahsulotlar tegishli tartibda ko'richakka o'tkaziladi, shundan keyin bu
205

---

ozuqalar yo‘g‘on ichakda hazm bo'lishda davom etadi. Ko‘richakning 
xaltachalari to 'rt qator joylashgan va anchagina katta b o ‘ladi. K o‘richak 
«ikkinchi m e’da» deb yuritiladi. Buning sababi shundaki, hazm bo'ladigan 
klechatka ko'richakda parchalanadi. Bundan turli uchuvchan yog' kislo- 
talar paydo b o ‘lib qonga so'riladi. So‘ng organizmga o ‘zlashtiriladi.