Texnologiyasi

Sut beruvchi qoramolchilikda naslchilik ishlari
Sut beruvchi qoramolchilikdagi naslchilik ishlari chorva mollarining 
m ahsuldorligini oshirishga, zotlitm ollar tarkibini ko'paytirishga va 
ularni asrashga yaroqliligini yaxshllashga qaratilgan b o ‘ladi.
Sut y o ‘nalishidagi yirik kom plekslarda, x o 'jalik lard a, ferm er 
xo‘jaliklarining chorvachilik fermalarida m ustahkam va pishiq konsti- 
tutsiyali, 4-5 laktatsiya davrida eng ko‘p sut beradigan sigirlar b o ‘lishi 
kerak. Asosan ana shunday sigirlaming yelini katta, bezli, bo‘laklari 
bir xil rivojlangan, yelini vannasim on, kosasim on yoki yum aloq, 
em chaklari esa silindrsimon, konussimon shaklda bo‘lishi m uhim dir, 
shuningdek, sigirlar m e’yorida rivojlangan b o ‘lishi kerak.
Sigirlar bir kunda ikki bor sog‘ilishi, toza sog‘iladigan bo'lishi 
kerak.
Naslchilik ishi tanlash, saralash va urchitish usullari yordam ida 
olib boriladi.
Tanlash. Bunda hayvonlaming sharoitga moslashuvi, m ahsuldorli­
gi va nasi sifatiga qarab baholanadi va keyingi urchitish uchun ajratib 
qoldiriladi.
Saralash. Bunda tanlab olingan sermahsul urg‘ochi va erkak hayvon- 
larni juft lash uchun xillanadi.
U rchitish usullari — hayvonlaming turiga, zotiga, mahsuldorli- 
giga qarab juftlash tuzilmasidir.
S ut q oram o lch ilig id a hayv o nlam in g ajdodi kelib chiqishiga, 
rivojlanishiga, konstitutsiya va eksteryeriga, mahsuldorligi va bolalarining 
sifatiga qarab tanlab olinadi.
228

---

Naslcliilik ishini olib borishda asosiy m aqsadlardan biri sut beradi- 
gan podaning tarkibini to'ldirib borishdan iboratdir. Bunda buzoq va 
buqachalam ing kelib chiqishi va mahsuldorligi hisobga olinadi.
Keyingi yillarda sigirlam i birinchi laktatsiya davridagi shaxsiy 
mahsuldorligi b o 'y ich a tanlash keng qo'llanilm oqda. Birinchi m arta 
tug'gan sigirlami laktatsiyaning dastlabki 90-100 kunida shaxsiy m ah­
suldorligi bo'yicha tanlash mumkin.
Saralash, asosan, ikki usulda olib boriladi. Yakka saralashda har 
bir tanlangan sigirga alohida aniq nasldor buqa juftlash uchun birikti- 
riladi. Bu usul naslchilik xo'jaliklarida qo'llaniladi. G uruhli saralashda 
bir gum h sigirlarga asosiy belgilari bo'yicha yashovchi bo'lgan bitta 
nasldor buqa biriktiriladi. Bu usul ko'pchilik xo'jaliklarda qo'llaniladi.
Sut qoramolcliiligida sof zotli urchitish va qisman chatishtirish 
usullari qo'llaniladi. Sof zotli urchitishda bir zotga kiruvchi urg'ochi va 
erkak hayvonlar juftlanadi. Bu usul naslchilik xo'jaliklarida ko'p 
qo'llaniladi.
Sof zotli urchitishda naslchilik ishining eng yuqori shakli liniyali va 
oilali urchitish qo'llaniladi. Liniya bu eng yuqori nasldor buqaning 
m ahsuldorlik va nasi xususiyatlarini davom ettirayotgan avlodlarining 
guruhidir. Oila - zotdor bir sigirdan kelib chiqqan yuqori m ahsuldor 
urg'ochi avlodlam ing guruhidir.
H ar xil zotlarga m ansub bo'lgan urg'ochi va erkak hayvonlarni 
juftlash - chatishtirishdir. Zotlam i yanada yaxshilashda, yangi zotlar 
yaratishda, liniyalar va m ahsuldor podalar tashkil etish m aqsadida 
ushbu chatishtirish usuli qo'llaniladi.