Texnologiyasi

Go‘shtbop qoramolchilikda naslchilik ishlari
Tez yetiluvchan, bo'rdoqiga boqish u ch u n m oslashgan, go'sh t 
m ah su lo ti y u q o ri sifatli b o 'lg a n yangi zotlar, tu rla r va p o d alar 
yaratish go'shtbop qoram olchilikdagi naslchilik ishining asosini tash ­
kil etadi.
232

---

G o ‘sht yetishtirish qoramolchiligida o ‘sishning tezligi, ya’ni kun- 
dalik semirish, so‘yish oldidan tirik vazn, so‘yim og‘irligi, so‘yim chi- 
qimi, buzoqlam ing tug‘ilgandagi, 8 oylikdagi, 12 oylikdagi, 18 oy- 
likdagi vaznlari, bir kg semirtirish uchun sarflangan ozuqa birligi, 
go‘sht sifati, tug‘ishning yengilligi, urug1 sifati, ajdodining go'sht si­
fati kabi xususiyatlar b o ‘yicha tanlanadi.
Bunda ham sof zotli urchitish, chatishtirish va duragaylash usul- 
lari qo‘llaniladi.
Sof zotli urchitish usuli bilan go‘shtdor zotlam i yanada yaxshilash- 
ga, yangi liniyalar yaratishga erishiladi.
Chatishtirishda qon singdirish, qon quyish usullari qo'llanib, yangi 
zotlar, m ahsuldor podalar yaratishga erishiladi. Sanoat chatishtirish 
usuli ham afzaldir, bunda bir hil zotlar o'zaro chatishtirilib, birinchi 
b o ‘g ‘in duragaylar yaratiladi, bu duragaylar q u w ati «geterozis» paydo 
b o ‘lib, tez yetiluvchanlik kelib chiqadi.
Duragaylash. Bunda har xil turlar o ‘zaro juftlashtiriladi va yangi 
zotlar, turlar va liniyalar ham da mahsuldor podalar yetishtiriladi.
G o ‘shtdor qoram ollam i saralashda ular zotdorligi, kelib chiqishi, 
tirik vazni, eksteryeri va konstitutsiyasi, sut m ahsuloti, nasi berish 
qobiliyati, sog‘lomligiga qarab baholanadi.
N asldor buqalar xususiy mahsuldorligi va bolalari sifatiga qarab 
baholanadi.
Qoychilikdagi naslchilik ishlari
0 ‘zbekistonda q o ‘ylam ing asosan hisor, jaydari, saraja ham da 
qorako‘l zotlari ko‘paytiriladi. Q o‘ylarning zotini yaxshilash go‘sht, 
yog‘ m ahsuldorligini oshirib borish, qorako‘lchilikda esa, birinchi 
navli va yengil qora, ko‘k, sur, guligaz, qam bar, oq rangli, yarim 
doirasim on, qovurg'asim on va yassi qalamigul jingalakli qorako‘l teri 
yetishtirish q o ‘ychilikdagi naslchilik ishining vazifasi hisoblanadi.
Q orako‘lchilikda qo‘zilar tug‘ihshi bilan 2-3 kunligida terisining 
rangi va naqshi, barra turi, gullarining tuzilishi, katta-kichikligi, 
junining uzunligi, mayinligi, qalinligi, terisining qalinligi, pishiqligi, 
konstitutsiyasi b o ‘yicha saralanadi va tanlanadi.
N asi olish uchun qoldiriladigan qo‘chqorlar 10-15 kunligida qay- 
tadan baholanadi. Bunda q o ‘chqorlam ing rivojlanishi, semizhgi, ju n
tolalarining jingalakligini saqlanishi, junning mayinligi va yaltiroqligi 
hisobga olinadi.
233

---

N asldor q o ‘chqorlarning hammasi 4-5 oyligida onasidan ajratish 
vaqtida rivojlanishi va konstitutsiyasi bo'yicha baholanadi. Q o‘chqorlar 
yana 1-1,5 yoshida naslning sifati bo'yicha tekshirishga qo'yiladi.
Katta yoshdagi qorako'l qo'ylar rivojlanishi, cksteryeri, ju n tipi, 
semizligi kabi xususiyatlari bo'yicha qo'shim cha baholanadi.
H isor zot qo'ylari esa, tirik vazni, konstitutsiyasi, eksteryeri, 
so'yim og'irligi, so'yim chiqimi, dumbasining og'irligi va shakli, ser- 
pushtligi bo'yicha baholanadi.
Jay d ari zo t q o 'y la r tirik vazni, kon stitu tsiyasi, ju n q irq im i, 
go'shtdorligi, serpushtligi bo'yicha baholanadi.
Qo'ychilikdagi naslchilik ishlari naslchilik xo'jaliklari, naslchilik 
fermalarida olib borilib, sof zotli urchitish va chatishtirish usullari, 
shuningdek, liniyali urchitish usuli ham qo'llaniladi.