Texnologiyasi

Yu qum Ii kasalliklar
So'nggi yillarda chorvachilik xo'jaliklarida veterinariya - sanitariya 
tadbirlari talab darajasida olib borilmasligi oqibatida ayrim Yevropa dav- 
latlarida hayvonlarda oqsil (yashur) yuqumli kasalligi kelib chiqdi va 
ko'plab hayvonlar yo‘q qilindi. Kuydirgi yuqumli kasalligi ham k o ‘plab 
cliorva hayvonlarining nobud bo'lishiga olib keldi.
Oqsil (yashur) kasalligi
0 ‘tkir yuqumli kasallik b o ‘lib chorva hayvonlari, insonlar kasal­
lanadi. Kasallikni viruslar tarqatadi, yuqtiradi. Kasallangan hayvon 
tanasi zaharlanadi, harorati ko‘tarilib, og'iz bo'shlig'i, burun shilliq 
pardasi yallig'lanadi.
Oqsil (yashur)ning 8 turi, 60 dan ortiq xillari mavjud. Oqsil ka- 
salligining virusi sut, go‘sht mahsulotlarida 15-45 kun saqlanadi.
U shbu kasallik mol, q o 'y va echkilar orasida k o ‘p uchraydi. K a­
sallangan hayvonning so‘laklari, suti, siydigi, axlati orqali viruslar 
chiqadi. Sut sog‘ib olishda, so‘yishda, go 'sh tin i iste’m ol qilishda, 
hayvonlam i silash, qashlashda insonlarga ham o'tadi. Kasallik to'satdan 
boshlanadi, haro rat ko'tarilib, hayvonning ishtahasi buziladi, og'zi- 
bu m in in g shilliq qavatlari qizaradi, mayda pufakchalar toshib keta­
di. Bu pufakchalar hayvonlam ing tuyoqlarida, yelinida bo'ladi. P u ­
fakchalar qisqa vaqt ichida yorilib, yaralar paydo bo'ladi. Bu paytda 
hayvondan k o 'p ik , so 'lak k o 'p oqadi, ahvoli og'irlashadi, hadeb
236

---

yotib oladi, sut kam ayadi. Bu kasallik hayvonlarda 3-4 hafta davom 
etib, so‘ng sog‘aya boshlaydi. Kasallik virusi 60° li haroratda o la d i. 
Oqsil kasalligini oldini olish uchun veterinariya - sanitariya ta d ­
birlarini sifatli o ‘tkazilishi zarur b o ‘ladi. Kasallangan hayvonlarga 
xizmat qilish oldidan va xizmat ko'rsatib b o ‘lingandan so‘ng q o ‘llam i 
sovunlab yuvish, maxsus kiyimlar kiyib olish zarur. Albatta, oq xalat- 
da, charm q o lq o p kiyib xizmat ishlarini bajarish lozim. Kasallik 
belgilari paydo bo 'lgan da hayvonlarning og‘iz-burunlarini margan- 
sovka eritm asi bilan yuvish, osh tuzi bilan ishlov berib turish, 
emlash ishlarini bajarish lozim. Bunday hayvonlarni darhol ajratish 
va yo‘q qilish kerak b o ‘ladi.