Тиллаходжа хайдарович абдуходжаев, фанил фаридович загрутдинов, дилбархон файзирахмановна болтабаева

Малҳамлар (Пластырьлар) - Emplastra 
(Малҳам – бош келишик бирликда Emplastrum, қаратқич келишик бирликда
Emplastri, қисқартмаси - Empl.) 
Малҳамлар (пластырь) пластик хоссали, тана ҳароратида юмшайдиган, терига 
ёпишадиган, сиртга ишлатишга мўлжалланган юмшоқ дори шаклидир. Малҳамлар агрегат 
ҳолатига қараб қаттиқ ва суюқ бўлади. Қаттиқ малҳамлар уй ҳароратида қаттиқ қуюқ 
консистенцияга эга бўлиб, тана ҳароратида юмшайди. Малҳамлар фармацевтик саноатда 
тайёрланади. 
Суюқ малҳамлар (суюқ клейлар) учувчан суюқлик бўлиб, суюқлик учиб кетгандан 
кейин терида плёнка ҳосил бўлади, жароҳатланган жойни ташқи таъсирдан сақлашда, 
жароҳатни тез тузалишига ёрдам беради. Суюқ малҳамлар бутилкаларда ва флаконда 
чиқарилади. Кейинги пайтларда суюқ малҳамлар аэрозоль баллонларда ҳам чиқариляпти. 
Қаттиқ малҳамлар материалга суркалган ёки цилиндрсимон ёки конуссимон 
бўлакчаларда чиқарилади. Шунинг учун материалга суркалган ва суркалмаган малҳамлар 
фарқланади. Тиббиёт амалиётида қаттиқ малҳамлар материалга суркалганлари кўпроқ 
ишлатилади. Суркалган малҳамларга рецепт қисқартирилган кўринишда ёзилиб, малҳамнинг 
ўлчами (катталиги) ва сони кўрсатилади. 
Мисол: 12 х 24 см катталикдаги қизил қалампир (Capsicum, Capsicum) малҳамидан 4 
дона. Бўғинларга (кўкрак соҳасига) ёпиштириш учун буюрилсин. 

---

42 
Rp.: Emplastri Capsici 12 х 24 cm 
(Capsicum) 
D.t.d. N. 4 
S. Бўғинларга ёпиштириш учун. 
Суркалмаган ва суюқ малҳамларга рецепт ёзишда малҳамнинг умумий миқдори
кўрсатилади. 
Rp.: Cleoli 50 ml 
(Cleol) 
D.S. Шилинган яранинг устига суркаш учун. 
Ҳозир таъсири узайтирилган малҳамлар трансдермал (тери устига) терапевтик 
системалар (ТТС) деб аталади. Бундай малҳамларга рецепт Empl. дан кейин препарат номи 
турланмасдан, миқдори ва сони кўрсатилиб, D.S. ёки S. билан тугалланади. 
Мисол: 25 мг нитроглицерин сақловчи 10 та нитродерм ТТС (Nitroderm, 
Nitroglycerin) малҳами. 1 та малҳамдан кўкрак кисмининг чап томонига ҳар 12 соатда қўйиш 
учун буюрилсин.
Rp.: Empl. Nitroderm 0,025 N. 10 
(Nitroglycerin) 
D.S. 1 та малҳамдан кўкрак кисмининг чап 
томонига ҳар 12 соатда қўйиш учун. 
ёки 
Rp.: Empl. Nitroderm 0,025 
(Nitroglycerin) 
D.t.d. N. 10 
S. 1 та малҳамдан кўкрак кисмининг чап 
томонига ҳар 12 соатда қўйиш учун.