To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Ba’zi qurilish maleriallarining siqilishdagi 
mustahkamlik chegarasi.
l.2-jadval
Materiallar
Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi, MPa
Granit
120-250
Mannar
80-300
Oddiy g ‘isht
7,5-30
Silikai g‘isht
7,5-20
Og‘ir beton
10-80
Yengil beton
5,0-40
Ko‘pikbeton
1.5-15
Plastmassa
4-500
Po‘lat
380-1000 (va yuqori)
Egilishdagi mustahkamlik chegarasi. Egilishga sinaganda namuna 
ikki tayanchga qo‘yiladi va simmetrik eguvchi kuch ta ’sir ettiriladi. 
To‘g‘ri to‘rtburchak kesimli namunaning o‘rtasiga qo‘yilgan bitta yig‘indi 
kuch ta ’siridan uning egilishdagi mustahkamlik chegarasi (
R ^  MPa) 
quyidagicha topiladi:
Material egilishga sinalganda, neytral o‘qning yuqori qismi siqiladi, 
pastki qismi esa cho‘ziladi. Materiallaming buzilish alomatlari (darz, 
yoriq) ulaming cho‘ziluvchi qismida boshlanadi.
Cho‘ziIishdagi mustahkamlik chegarasi. Materiallar cho‘zilishdagi 
mustahkamlik chegarasiga qarab uch guruhga bo‘linadi:
1) cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi siqilishdagiga nisbatan 
ko‘p bo‘lgan tolali materiallar (yog‘och, shisha tolasi);
2) cho‘zilishdagi va siqilishdagi mustahkamlik chegarasi o ‘zaro teng 
yoki oz farq qiluvchi materiallar (po‘lat);
3) cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi siqilishdagiga nisbatan 
kam bo‘lgan materiallar (tosh materiallar, shisha, cho‘yan vashu kabilar).
M o‘rt maieriallarning (tabiiy toshlar, beton, sementli qorishma, 
keram ika va shu kabilar) c h o ‘zilishdagi m ustahkam lik chegarasi 
siqilishdagi mustahkamlikning 1 /1 0 -1 /5 0 qismini tashkil etadi.
Materiallaming mustahkamligini aniqlash standart usullari namunalari
1.3-jadvalda berilgan.
14

---