Töb-der tarihi İsmail Aydın “de te fabula narratur” “anlatılan senin hikayendir”
Kurduğu Tüketim Kooperatifi Yangın Bombasıyla Yakıldı”, “Adyaman
Download 3.81 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Kurduğu Tüketim Kooperatifi Yangın Bombasıyla Yakıldı”, “Adyaman, Artvin, Tokat ve Amasya’da Sürgün Edilen Öğretmenlere Emekçi Halkı- mız Sahip Çıktı” 12. sayfada “Birleşmiş Milletler 11 Ekim Tarihini Güney Afrika’daki Siya- si Tutuklularla Dayanışma Günü Olarak İlan Etti” ve “FİSE’nin 11. Gele- neksel Konferansı” başlıklı yazılar bulunuyor. FİSE Genel Sekreteri Daniel Retureau imzalı yazıya göre konferansta “Günümüz Dünyasında Okul ve Öğretmenler” konusu tartışılacaktır. 24 Kasım 1976’da Van ve çevresinde bir deprem meydana gelecek ve depremin yıktığı evlerin fotoğrafı 15 Kasım-15 Aralık tarihli 131-132-133. sayının kapağında yer alacaktır. Hem deprem hem de yıl sonu olması göz önüne alınarak gazetenin üç sayısı bir arada ve 16 sayfa olarak çıkartıl-
311 mıştır. Kapağında depremin yıktığı evlerin fotoğra- fıyla “Doğal Afetlerin Yanına Egemen Güçlerin İh-
yer almaktadır. 2.sayfada “Örgüt Haberleri” başlıklı bölümde yer alan bazı haberler şunlar: “TÖB-DER’in 1977 Tak- vimi Çıktı,” 674
“TÖB-DER’in Şube Sayısı 633’e Ulaş- tı,” 675 “Almanya GEW-Berlin Başkanı Eleonore Kujawa’nın TÖB-DER’e Gönderdiğ mesaj ile Gazi- oğlu’nun bu mesaja cevabı” 676
3.sayfada “Demokratik Kitle Örgütlerinin Demok- rasi Mücadelesindeki Yeri ve Görevleri” başlıklı yazı bulunmaktadır. 677
4.ve 5. sayfada Van depremi ve bununla ilgili TÖB-DER’in yaptığı çağrı ve çalışmalara yer verilmektedir. 678
si yazarı Ahmet Kahraman’ın sorularına verdiği yanıtlar yer almaktadır. Düzgün, özetle “Milliyetçi Cephenin diğer işlemleri gibi ders kitapları da Anayasaya ve bilimsel anlayışa aykırıdır. (…) Ders kitapları öğrencileri ırk- çı-şoven bir çizgide şartlandırmayı hedeflemektedir.” diyecektir. 7. sayfa- da Alpaslan Işıklı’nın “İşçi Memur Ayrımı Sorunu” ile Sayıştay Denetçisi Hasan Baş’ın “Yan Ödemeler Sorunu” başlıklı yazıları bulunmaktadır. 8. ve 9. sayfalarda “Faşizm ve Faşizme Karşı Mücadele” başlıklı teorik bir yazıya yer verilmektedir. 10 ve 11. sayfalarda geçen sayılarda bir bölümü yer alan “TÖB-DER 1976-1978 Çalışma Programı”nın kalan bölümü ya- yınlanmaktadır. Bu bölümde Örgütlenme, Köy Öğretmenleri ile İlgili Ça- lışmalarımız, TÖB-DER’in Örgütsel Birliğini Güçlendirme Çabaları, Eğitim ve Yayın başlıkları bulunmaktadır. 12 ve 13. sayfalarda “Ermenek’te 174 Arkadaşımız 1,5 Aydır Direniyor” 679
başlıklı yazı yer almıştır. 14.sayfada “Örgüt Haberleri” devam etmektedir. Burada yer alan bazı haber başlık- ları şu şekildedir: “Şereflikoçhisar Şubemize Bomba Atıldı”, “Yüksekova Şubemiz Kurşun Yağmuruna Tutuldu”, “Ağrı Şubemizin Camları Taşlandı
312 lis’te İlerici Güçlerin Dayanışması” 680
“Halfeti’de TÖB-DER Yöneticileri ve Üyeleri Sürgün Edildi”, “Ankara’da TÖB-DER Üyesi Ali Gümüş ve Gafur Tanyıldız Öldürüldü”, “TÖB-DER Yöneticileri Beraat Etti. Kapatma He- vesleri Gericilerin Kursaklarında Kaldı” 681
16.sayfada ise “Güney Afrika’da Irk Ayrımı Sürüyor” başlıklı bir yazı yer almaktadır.
313 DİPNOTLAR 570 7 Aralık 1975 Pazar günü Saruhanlıda bir sessiz yürüyüş ve miting düzen- lenir. Bu miting ve yürüyüş ilçede görevli Saadettin Öztürk, Yunus Koçak ve Süleyman Kapucu adlı öğretmenlerin hiçbir gerekçe gösterilmeden başka yerlere sürgün edilmesi protesto edilmiştir. Bu mitingde Milli Eği- tim Bakanı Ali Naili Erdem’e çekilen ve altında 600 öğrenci ve 387 velinin imzası bulunan bir telgraf çekilerek bu sürgünlerin önlenmesi istenmiştir. 571 Derinkol’un yazısında TÖB-DER Genel Merkezinin yerel şubelerin yayın çı- karmalarına izin vermesi ve vermemesi gibi konular irdelenmektedir. Ya- zıda şubelerin yerel yayın çıkarmasının temel nedeni olarak “TÖB-DER’in genel yayınlarının yetersizliği” gösterilmektedir.
Ömer Aslan’ın yazısında ise 6 Aralık mitinglerinin iptali sonrasında TÖB- DER’e yönelik eleştirilerin haksızlığına vurgu yapılmakta ve şu görüşlere yer verilmektedir: “(…) zaten varılan bu aşamada mesele TÖB-DER’in boyunu da aşmıştı. TÖB-DER bağımsızlık-demokrasi mücadelesinin et- kili bir gücüdür, anti- faşist, anti- emperyalist cephenin önemli bir kana- dıdır, ama bu kavganın temel bir yürütücüsü değildir. Bu işin gerçek bir sahibi var. Fakat bizi asıl üzen nokta Türkiye’de bağımsızlık ve demok- rasi mücadelesinin önemli bir gücünün meseleye ters yaklaşmasıdır. İnanıyoruz ki bu arkadaşlarımız bu olayı tekrar tekrar düşüneceklerdir. (…) Maceracıların, kaçakların ve provakatörlerin dışında namuslu dev- rimciler içinde bulunduğumuz bu ortamı çok iyi değerlendireceklerdir. Ama varsın bazıları bize pasifist, revizyonist, teslimiyetçi desin. Varsın bazıları bize beceriksiz desin. Biz tavrımızı onlara göre olmak (belirle- mek. İ.Aydın) zorunda değiliz.” 572 Milliyet Gazetesi; 27 Aralık 1975 “Beş TÖB-DER Yöneticisi Adana Devlet Güvenlik Mahkemesince Tutuklandı” başlıklı haberde şunlar anlatılmak- tadır: “Aralık ayında Samandağ TÖB-DER Şubesinin yayınladığı bir bildiri ile ilgili olarak Adana DGM’de yargılanan Samandağ TÖB-DER yöneticileri yayınlanan bildiride kendi genel merkezlerini eleştirdiklerini öne sürme- lerine rağmen tutuklanarak cezaevine konulmuşlardır.” 573 60 şube kongrelerini yapmış ve 300 kişilik bir yönetim kurulu seçimle be- lirlenmiştir. Bu şubelerden sadece Hopa şubesini Başkanı (Ganime Kuzu) kadındır. Yine 300 yönetim kurulu üyesinden 7 tanesi kadındır. (İ.Aydın) 574 Çakır’ın görüşlerinden bir bölümü buraya aktarmayı uygun gördük: “(…)
314 DİSK, 17.11.1975 tarih ve 975/1023 sayılı ve Genel Sekreter İbrahim Gü- zelce imzalı yazısıyla eylemimize destek vereceğini bildirmişti. (…) DİSK, 4 Aralık’ta teşkilata bir telgraf çekerek DİSK’in 3 Aralık 1975 tarihinde aldığı kararı duyurdu ve TÖB-DER’in eylemlerine destek verilmeyeceği- ni açıkladı. (…) Bu kararı bize duyurmadı. Biz telefonla sorup öğrendik. (…)” 575 Amasra’da sergi açan Demirkol, sergi açılışı için bir bildiri hazırlamış ve dağıtmıştır. Bu bildiride “hükümetin manevi şahsiyetini neşren tezyif ve tahkir” ettiği iddiasıyla yargılanmıştır. 10 ay ağır hapis cezası alan Demir- kol, “Objektifimi, emekçi halkımın sınıf kavgasında, anti-demokratik uy-
dedi.
576 CHP’li 6 senatör (Hamdi Özer, Naci Cidal, Hasan İldam, Niyazi Ünsal, Hü- seyin Atmaca, Ekrem Kabay) Milli Eğitim Bakanı Komando lakaplı Ali Naili Erdem hakkında öğretmen kıyımını gerçekleştirdiği için senato araştırma- sı istemiştir. 577 Aralarında TMMOB, TÖB-DER, Tüm Öğretim Üyeleri Derneği, Sosyal-İş,
578 Denizli Valiliğiliğince Güney Şubesi, yayınladığı bildiride, “Kahrolsun Fa- şistler, Kahrolsun Emperyalizm, Kahrolsun Amerikan Uşaklığı gibi mev- cut düzeni yeren sözler söylendiği halde, Kahrolsun Ruslar, Kahrolsun Yunanlılar denilmediği ve bu suretle amaç dışına çıkıldığı, halkı isyana teşvik ettiği” gerekçesiyle 2.1.1976 günü faaliyetten alıkonulmuş, Güney Asliye Ceza Mahkemesi 8.1.1976 tarihinde Valiliğin işlemini iptal etmiştir. 579 Konya şube lokalinde “zincir, taş, sopa ve bıçak bulunduğu” gerekçesiyle 17 gün süreyle kapatıldı. 580 Dr. Server Tanilli’nin Uygarlık Tarihi adlı kitabı hakkında “komünizm pro-
581 Ankara Yenimahalle İmam Hatip Okulu’nda görevli olan meslek dersleri öğretmenleri, kültür dersleri öğretmenlerini solcu, Kürtçü vb. yaftalarla
315 Sıkıyönetim Komutanlığına şikayet ederler. Yapılan soruşturmalarda ih- barlar asılsız çıkar ve muhbir öğretmenler iftira atmaktan tazminata mah- kum olurlar. 582 Basın toplantısına Oktay Akbal, Çetin Altan, Ataol Behramoğlu, Kemal
583 Toplantıya Jean Paul Sartre, Luis Aragon ve Vescaros birer mesaj gönde- rerek kitap toplatmaları protesto etmişlerdir. 584 TÖB-DER’in bu raporu 1978 yılında gerçekleştirilecek olan Maraş Katlia- mı’nın ipuçlarını vermektedir. 585 TÖB-DER Şubesinin yayınladığı bir bildiri üzerine şubede arama yapılmış, “18 yaşından küçüklerin bulunması” gerekçe olarak gösterilmiştir. 586 Fatsa şubesinde “18 yaşından küçüklerin bulunması” gerekçe iken, Kavak şubesinde “şubede suç aletlerinin bulunması” gerekçe gösterilmiştir. 587 Kongrelerini gerçekleştiren 60 TÖB-DER şubesinin 300 yönetim kurulu üyesinden 8 tanesi kadındır. (İ.Aydın) 588 7 Mart 1976 tarihli gazelerde kısa adı “Öğret-Bir” (Öğretmenler Yardım- laşma ve Dayanışma Derneği) adıyla sağ eğilimli bir öğretmen derneği kurulmuştur. Tüzüğünde “Üyelerini ve bütün Türk öğretmenini, mesleki olmayan günlük olayların dışında ve üstünde tutarak (…) Affa uğrasalar dahi terzil edici bir suçla mahkum olmuş bulunanlar hakkında yapılan idari ve kazai soruşturmalar neticesiz kalsa dahi ve anarşik olaylara, bir kuruluş içerisinde veya tek başına karışanlar derneğe üye olamazlar” gibi sol eğilimlilere kapalı olduğu yazılıdır. 589 Pazarcık Kaymakamlığı TÖB-DER Şubesine bir yazı gönderir. Yazıda Pazar- cık Yetkili Mahkemesi’nden alınan kararlarla şubenin arandığını, yapılan aramalarda çeşitli “yasak” sol yayınların bulunduğunu ve şubenin bu ne- denle 3 ay süreyle kapatıldığını bildirir. Şube başkanı mahkemeye dilek- çe ile başvurarak mahkemece verilen arama kararının bir örneğini ister. Mahkemenin verdiği yazılı cevap hayli ilginçtir: “Mahkememizce verilen
590 Kongresini yapan 61 şubenin 305 yöneticisinden sadece 4 tanesi kadındır. TÖB-DER Şubelerinden sadece Akhisar Şube Başkanı (Sabriye Çağırıcı) ka- dındır. ( İ.Aydın) 591 Demokratik Eğitim adlı dergi 1 Şubat 1976’da yayına başlamıştır. Sahipli- ğini Musa Uysal, Yazı işleri müdürlüğünü Nazım Bayata’nın üstlendiği der- ginin elimizde 3 adet sayısı bulunmaktadır. Kendilerine TÖB-DER Dayanış- ma Ekibi adını veren grubun içerisinde İsmail Hakkı Bayram, Ali Kaymak gibi ismler de yer almaktadır. 592 Demokratik Eğitim; sayı 3, sayfa1, 3 Nisan 1976 Ankara. 593 Bültende eğitim alanındaki plansızlığa dikkat çekilmektedir.
316 594 Ürgüp’te düzenlenecek “Emperyalizmin Eğitimimize Etkisi” adlı seminer, emniyet amirinin “emperyalizm ile derneğinizin işi ne?” gerekçesiyle ya- saklanmıştır. Aynı birimler daha önce de “Eğitim Üzerine” başlıklı semine- rin yapılmasına izin vermemişlerdi. 595 19-20 Şubat 1976 tarihinde Bakanlık müfettişleri şube üyeleri hakkında soruşturma başlatmıştır. Soruşturmada sorulan sorulardan bazıları şun- lardır: “Aşırı sol militanlık yaptığınız, Düşüncenizden dolayı öğrenciler arasında ayrım yaptığınız, mezhep ayrımı yaptığınız ve kendi mezhebi- nize uygun olanları koruduğunuz, TÖB-DER’de görev alarak bu örgütü yasal olmayan eylemlere teşvik ettiğiniz, siyasal kuruluşlara üye olarak militanlık yaptığınız, Kitle nasıl bir kuruluştur? Kitle Bürosunda öğrenci- lere konferanslar veriyormuşsunuz, bu konferansların niteliği nedir?” 596 Kongresini yapan 42 şubenin 210 yöneticisinden sadece 5’i kadındır. (İ.Ay- dın) 597 Sungurlu Lisesi’nde Müdür Yardımcısı olan Hakkı Şirin ve Nuri Akbulut, öğrenci Haydar Aşıkoğlu’nu kollarından tutarak öğretmen Mehmet Bıyık’a bıçaklattırmışlardır. Öğrenci hastaneye kaldırılırken polisler okula girip olayları yatıştırmak istemiş ancak bu kez okul müdürünün faşist öğrencile- ri kışkırtması üzerine polis ile öğrenciler arasında çatışma yaşanmış, Cafer Güçtekin adlı bir öğrenci de bu kargaşa sırasında ustura ile yaralanmıştır. 598 “Erzurum Kazım Karabekir Eğitim Enstitüsü’nde devrimci öğrenciler üze- rindeki baskı ve kıyım giderek artmaktadır. Halktan yana öğrenciler em- peryalizmin ülkemizdeki sadık bekçiliğini yapan komandolar tarafından okula sokulmamaktadır. Okula sokulmayan öğrenciler Abbas Üzülmez, Türkay Güntaş, Diyadin Ezen, Mustafa Çelik, Abdurrahman Aslan, Mustafa Göçmen, İsmail Aydın, Kenan Meydan, İbrahim Çağlayan, Muhsin Uygur, Hüseyin Ayvazoğlu ve Haşim Merdan’dır.” Bu kitabın yazarı olarak benim de içinde bulunduğum heyet TÖB-DER Genel Merkezini ziyaret etmiş, sorunlarını TÖB-DER’de düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna duyurmuştu. Heyet olarak TÖB-DER’lilerle birlikte 13 Mart mitingine ka- tılmış, “Erzurum’da Can Güvenliği ve Öğrenim Özgürlüğü İstiyoruz” yazılı bir pankart taşımıştık. Tandoğan Meydanı’nda pankartımızla birlikte toplu bir fotoğraf çektirmiştik. 599 TÖB-DER Afyon Şube Başkanı İsmail Akın görev yaptığı okuldan alınarak bir yıl sonra açılması planlanan Sungurlu Tuğlu Ortaokulu’na sürgün edil- miştir. 600 Artvin, Yusufeli, Borçka, Hopa, Şavşat, Ardanuç ve Göktaş şubeleri “Ana- lar, Babalar, Kardeşler” başlıklı bir bildiri yayınlayarak faşist saldırıları ve öğretmen kıyımlarını protesto etmişlerdir. 601 Verilen bilgilere göre yürüyüş kolunda 7-12 kişilik sıralar halinde yürüyen kitleyi yürüyüş kolundaki görevliler saymış ve yürüyüşe 51 bin 200 kişinin katıldığı saptanmıştır.
317 602 TÖB-DER Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Çerçi’nin görev yaptığı ilkokulda Milli Eğitim müdürü ve İlköğretim Müfettişleri tarafından arama yapılır. Aramada sınıf kitaplığında bulunan bazı kitaplarla ilgili soruşturma açıl- mıştır. Soruşturmaya konu olan kitaplar şunlar: Pulların Savaşı (Ülkü Ta- mer), Beyaz Türkü (Bekir Yıldız), Bir İnsan Doğuyor (Maksim Gorki), Kor- kusuz Kahraman (Valter Scott) 603 Kovancılar kasabası İngilizce öğretmeni, aynı zamanda TÖB-DER Palu şu- besi üyesi de olan Ömer Bozkurt, nedensiz yere sürülmüş ve aşağıdaki satırların bulunduğu bir mektup kaleme almıştır: “On sekiz yıldan beri, yurdun çeşitli yörelerinde ezilen halkın ve çağ düşmanlarının amansız bir takipçisi olarak, çilekeş halk çocuklarına ödevi kutsal sayan bir bi- linçle, hizmet ettim ve etmekteyim. Beni köşe bucak savuran egemen güçler, soylu ve temiz idealimi hiçbir zaman değiştiremeyeceklerdir. Ha- yatın dibine itilmiş halk yığınlarının acı gerçeklerini haykırmama engel olamayacaklardır.” 604 Besni’de derslere girmeyen bir grup faşist öğrenci Kaymakamlığa giderek, TÖB-DER’li öğretmenlerin kendilerini derslere sokmadıklarını söyleyerek şikayette bulunurlar. Durumun böyle olmadığının anlaşılmasına rağmen bu kez bazı TÖB-DER’li öğretmenler gözaltına alınır. Gerekçe “yasaklanmış yayın bulundurmaktır” 605 Okul müdürü Yaşar Nabi (Nayır) nin “Atatürkçülük Nedir” adlı kitabını toplatmış. İlerici-Atatürkçü öğretmenlerden Suzan Yüksel, Seher Genç, Gülay Aktuğ, Tekin Ayyıldız, Ünsal Üresin, Necmi Demirtaş ve Ethem Sa- yar’ı çeşitli illere sürdürtmüştür. 606 Öğrencilerini faşist baskılara karşı yürüyüşe teşvik eden Pamukçu, “halkı isyana teşvik” suçlamasıyla tutuklanmış, 15 gün sonra tutuksuz yargılan- mak üzere serbest bırakılmıştır. 607 TÖB-DER, TMMOB, TÜMAS, ATO, TÜS-DER, TÜTED, TÜMOD, TİB, TÜM-
Ankara’da öldürülen üç devrimci gencin katillerinin bulunmasını talep ederek, tüm yurtsever güçleri tırmanan faşizme karşı mücadeleye çağırdı. 608 Hasan Basri Aydın yerel bir gazetede yayınlanan bu yazısından dolayı Ma- latya Milli Eğitim Müdürlüğü’nce soruşturmaya uğramıştır. 609 DİSK, 1975 yılında bir salon toplantısıyla 1 Mayıs’ı kutladı. 1976 yılında ise ilk kez 1 Mayıs alanlarda kutlanmaya başlandı. ( İ.A ) 610 13 Nisan 1976 tarihinde Salihli TÖB-DER şubesinin düzenlediği mitinge 5 bin devrimci öğretmen, memur ve genç katılmıştır. Mitinge TÖB-DER, İlerici Kadınlar Birliği (muhtemelen 1975 yılında kurulan İlerici Kadınlar Derneği (İKD) olmalı), İlerici Gençlik Derneği (İGD) gibi kuruluşlar katıl- mıştır.
611 Bu şubeler Ordu ve Gördes şubeleridir. Kapatma gerekçesi ise “şubelerde bulunan yasak yayınlar” 318 612 Arguvan şubesi “Kürtçülük yapıldığı”, Nusaybin şubesi ise dağıtılan bildiri nedeniyle kapatılmışlardır. 613 TÖB-DER’in düzenlediği Sinop mitingine Samsun, Ordu ve Amasya şube- leri de katılmıştır. 24 Nisan günü Ünye şubesi “Faşist Baskıları ve Kıyımları Protesto Mitingi” düzenlemiş, Kars şubesinin düzenlediği “Faşizmi, Kıyım- ları ve Pahalılığı Protesto Mitingine” 10 binden fazla insan katılmıştır. 24 Nisanda TÖB-DER Antalya’şubesinin düzenlediği mitinge TÜS-DER, ANT- GÖR, TÜM-DER, EMO, TMGT, GENÇ-BİR ve TMMOB Antalya şubeleri destek vermiştir. Mitinge yaklaşık 13 bin kişi katılmıştır. 614 Bu sayfada Cumhuriyet Savcılığının yayınladığı bir belgenin kopyası ba- sılmış. Başbakan Demirel, basına yaptığı açıklamada öldürülen TÖB-DER üyesi Hasan Şimşek’in “alkol komasından” öldüğünü açıklamış ancak Şav- şat Cumhuriyet Savcılığı yazılı raporunda Hasan Şimşek’in cinayete kur- ban gittiğini açıklamıştır. 615 FİSE’nin kuruluş ve çalışmalarını anlatan bu yazı DİSK’in dergisinden alın- mıştır. Yazının bazı bölümlerini buraya aktarmayı faydalı buluyoruz: Dünya Öğretmen Sendikaları Federasyonu (FİSE), 1946’da kuruldu. İşçi sınıfı ha- reketi II. Dünya Savaşı’nın ardından DSF (Dünya Sendikalar Federasyonu) yi oluşturdu. FİSE, Paris’te kuruldu. Önceleri adı TUİE (Fransızcası DPİE) idi. 1947’de TUİE içinde iki ayrı eğilim ortaya çıktı. Bunlardan biri DSF ve sosyalist ülkelerdeki örgütlerle bağların güçlendirilmesinden, diğeri ise DSF’den uzaklaşmayı ve Batı ile ilişkileri güçlendirmeden yanaydı. FİSE içindeki bölünmeden sonra bu örgüt çeşitli konferanslar düzenledi. Bun- lar; 1953 Viyana, 1957 Varşova, 1960 Konakri, 1965 Cezayir, 1970 Berlin, 1975 Varşova konferanslarıdır. 616 Milliyet Gazetesi; 9 Mayıs 1976. TÖB-DER Genel Başkanı, Ankara Mil- li Eğitim Müdürü Ali Rıza Çetiner’in Kızılcahamam’da ve diğer ilçelerde öğretmenler, muhtarlar ve imamlarla yaptığı toplantılarda öğretmenlere hakaretler yağdırdığını ve bunun hesabını öğretmenlerin vereceğini söy- lemiştir. 617 1837’de bu günkü Danıştay ve Yargıtay’ın birleşik hali olan Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye kurulmuş, daha sonra bu meclis ikiye ayrılmıştır. Şuray-ı Devlet adını alan Danıştay 10 Mayıs 1868’de resmen açılmıştır. 618 Olay Gümüşhane’de gerçekleşmiş, protestoya katılan 8 öğrenci “Tastik- Download 3.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|