Tolibi ilm bezagi 1-dars ِﻢﯿ ِﺣﱠﺮﻟا ِﻦَﻤْﺣﱠﺮﻟا ِ ﱠ� ِﻢْﺴِﺑ

Yuqoridagi hadisdan olinadigan foydalar: 
1. Olim bilan obid xuddi oyning boshqa yulduzlardan fazliga 
o‘xshaydi.Tunda osmonda oy yulduzlarni oldida qanchalik yorqin 
bo‘lsa, olimning ham holati obidlarning oldida huddi shunday bo‘ladi. 
2. Odamlarga yaxshilik o‘rgatuvchiga Alloh taolo rahmat nazari 
bilan qarashi. 
3. Osmonlardagi zotlarning barchasi ulamolarning haqqiga 
istig‘for aytib turishlari. 
4. Yerdagi zotlarning ham barchasi ulamolarning haqqiga duo qilib 
turishlari. 
5. Hattoki uyasidagi chumoli va suvdagi baliq ham ulamolar 
haqqiga duo qilib turishlari. 
Ushbu hadisi sharifni hayotimizga tatbiq qilish uchun rabboniy 
olim bo‘lishga xarakat qilish va olimning obiddan fazli qanchalar ko‘p 
ekanligini anglash lozim. Olimlar esa o‘z ismlariga yarasha ixlos bilan 
Allohning yo‘lida kishilarga yaxshilikni o‘rgatishlari zarur. 
Musulmonlar esa haqiqiy olimga Alloh tarafidan, osmon ahli tarafidan, 
yer ahli tarafidan, hattoki uyasidagi chumoli va suvdagi baliq ham 
salavot aytishidan ibratlanib, ulamolarning haqlariga duo qilishlari, 
ularni izzat-ikrom etishlari lozim. Musulmonman, Muhammad 
sollallohu alayhi vasallamning ummatidanman, degan kishi u zotning 
hadislariga amal qilishi kerak. Payg‘ambarimizning hadislari esa 
ulamolarni hurmat qilishni buyurmoqda. Bu narsa bir vaqtning o‘zida 

---

11 
ulamolarni behurmat qilmaslik lozim, degan ma’noni ham anglatadi. 
Islom dinida haqiqiy ulamolarni behurmat qilish – odamlarga yaxshilik 
o‘rgatuvchini, payg‘ambarlar merosxo‘rlarini, Allohning rahmat 
nazariga sazovor kishilarni, osmondagi va yerdagi zotlar – 
barchasining salavotiga sazovor zotlarni behurmat qilish bo‘ladi. 
KITOB MUALLIFI HAQIDA 
U kishi shayx Bakr ibn Abdulloh ibn Muxammad ibn Abu Zayd 
Qudo’iy bo‘lib, Najddagi mashhur Qudo’iylar sulolasiga mansubdir. 
1946-yilda tavallud topgan va 2008 yili 5 fevral seshanba kuni, 1429 
hijriy yili Muxarram oyining 28 kunida Riyoz shahrida vafot 
etgan.1956-yilda Riyozdagi ilk maktabga o‘qishga berishgan. 1968-yil 
maktabni bitirib, Islom universiteti shar’iy ilmlar fakultetiga qabul 
qilingan. U yerda ilm o‘rganib, xatto olim darajasiga yetdi. Shayx 
Masjidi Nabaviyada bir qancha yillar dars berdi, "Doimiy fatvo 
kengashi"da rais Abdulaziz ibn Boz qo‘l ostida va kibor ulamolar bilan 
birgalikda ishladi. Muallifning aqiyda, fiqh, siyrat sohasida yozgan 
qator kitoblari bor. 
Bu boshlagan kitobimiz ham u kishining mashhur kitoblaridan 
bo‘lib, tolibi ilmning ahloq-odob nizomlarini o‘zida mujassam qilgan. 
Kitobda muallif tolibi ilm ilmga qadam qo‘yishidan oldin qanday 
muhim vazifani o‘z zimmasiga olayotganini his qilishi kerakligini 
bayon qiladi. 
Bakr ibn Abdulloh Riyozga ko‘chib, u yerda boshlang‘ich 
o‘qishni davom ettirdi, Ilmiy institutga o‘qishga kirdi va hijriy 1387-
88 yillarda shariat fakultetini ko‘ngilli tamomlagan.Hijriy1384 yilda 
Madinaga ko‘chib o‘tdi va u yerda Islom universitetining umumiy 
kutubxonasida kutubxonachi bo‘lib ishladi. Doimiy ilm olishdan 
tashqari, Riyoz, Makka va Madina shaharlarida ko‘plab shayxlarning 
ilm to‘garaklarida qatnashgan. Riyodda Shayx Solih al-Mutlaqdan 
miyqot ilmini o‘rgangan, Maqomat al-Haririydan o‘rgangan. Fiqh 

---

12 
(islom huquqi) fanida u
al-Xajavining «Zod al-Mustaqniy» asaridan 
«al-Bay’ʼ» (sotish) kitobini o‘rgangan. 
Makkada u hijriy 1385 yilda Harom masjidda haj mavsumida 
Shayx Abdulaziz ibn Abdulloh ibn Boz rahimahullohdan al-Majd ibn 
Taymiyaning «al-Muntaqa»dan «Haj» kitobini o‘rgangan. U 
Qulflangan masjiddagi domla Shayx Sulaymon ibn Abdurrahmon ibn 
Hamdondan ruxsat so‘radi, u shayx Sulaymon ibn Abdurrahmon ibn 
Hamdondan barcha sunnat kitoblarini o‘rgatish uchun ruxsatnoma 
yozadi.Madinaga ko‘chib o‘tgach, u shayx Muhammad Amin 
Shanqitiy rahimahullohni ziyorat qila boshladi, to shayx hijriy 1393 yil 
haj mavsumida vafot etguniga qadar taxminan 10 yil. Tafsirda 
shayxning «Azaul-bayon»ini, shayxning «Adab al-bahsi val-
munazarah» kitobini o‘rgangan. Shuningdek, u Ibn Abdulbarr va al-
Inobning ba’zilaridan «Qasd val-umom»ni ham o‘rgangan. U Makka, 
Madina, Ar-Riyod, Marokash, Suriya, Hindiston va Afrika kabi 
olimlardan jami 20 ga yaqin ruxsat (turli xil kitoblarni o‘rgatish) olgan. 
Bu olimni uslubi ilm olish, ta’lim berish, yodlash bilan kitobdan ta’lim 
bermasdan yoddan dars berardi. Ularning hammasi hofiz bo‘lib, 
oyatlarni tafsiri bilan yod olishgandi. Eng kamida Buhoriy va 
Muslimning hadislarini yod olishgan. Uslublari darsni yoddan aytib, 
keyin o‘qib berib sharhlashgan. Bir necha yillar davomida savol javob 
uslubida dars topshirib keyin ijoza berilardi.Shayx Muxammad amin 
Shinqitiydan 10 yil davomida turli shar’iy ilmlardan dars olgan. 
Shayxning o‘zlari ko‘plab shar’iy kitoblarni yoddan bilgan. Jumladan 
Buhoriy, Muslim, Tafsiri Qurtubiyni,bir necha jildlik lisanul arabni 
ham yoddan bilgan. Alloma aytadi: Shoir aytganidek, "Haqiqiy olim 
bo‘lmoq, kitobga suyanmoq emasdur, balki hifzdan, hotirasidan ta’lim 
bermoqdur” deganlar.Hijriy 1399/1978 yilda Oliy huquq institutida 
ko‘ngilli sifatida o‘qib, shu yerda magistrlik darajasini, 1403/1982 
yilda esa doktorlik unvonini oladi. 
Uning faol hayoti: 
Hijriy 1387/1966 yili shariat ilmini tamomlagach, davlat rahbari 
farmoni bilan Madinaga qozi etib tayinlanadi. U hijriy 1400 yilgacha 

---

13 
bu lavozimda qoladi.Shuningdek, u hijriy 1390 yilda lavozimga 
tayinlanganidan beri Payg‘ambarimiz masjidida dars bergan. 1391 
yilda. uni payg‘ambar masjidiga imom va voiz etib tayinlash to‘g‘risida 
davlat rahbari farmoni chiqadi va bu lavozimda hijriy 1396 yilning 
boshlarigacha davom etdi. 
1405 yilda qirollik farmoni bilan Islom konferensiyasi tashkiloti 
qarori bilan tashkil etilgan Xalqaro islom fiqh akademiyasida qirollik 
vakili etib tayinlangan, keyinroq esa akademiya prezidenti etib 
tayinlangan.1406 yilda Jahon musulmonlar Ligasi Fiqh Kengashi 
a’zosi etib tayinlandi. O‘shanda u qirollik va undan tashqarida turli 
qo‘mitalar va konferensiyalarda qatnashib, Oliy huquq institutida, 
shuningdek, Ar-Riyoddagi shariat fakultetida oliy ta’limda dars 
bergan.66-tadan ortiq kitoblar yozgan. 
Tolibi ilm bezagi kitobi hajmi kichik bo‘lishiga qaramay ko‘p 
ma’nolarni o‘z ichiga olgan. Nashrga Abu Abdulloh Shoshiy 
tayyorlagan. Shayx Muxammad ibn Usaymin rahimahulloh 
talabalarining talablariga binoan sharhlaganlar va Madinada u kishi 
bilan yashaganlar.Shayx Bakr rahimahullohning talabalari ustozlari 
yozgan kitoblarini o‘qishayotganida arab tili izohli lug‘atga murojaat 
qilmasdan tushuna olishmasdi. Sababi shayhning arab tili balog‘ati shu 
darajada oliy bo‘lganki oddiy o‘quvchi o‘qisa tushunolmasdi.