Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Huquqiy tartibotni muhofaza qilish (huquqni muhofaza qilish) 
funksiyasi – davlatning ijtimoiy munosabatlar barcha ishtirokchilari davlat 
tomonidan chiqarilgan qonunlarni aniq va to‘la bajarishini ta’minlashga qara-
tilgan faoliyatidir.
Jamiyat va davlat hayoti adolatli qonunlar negiziga qurilgan huquqiy dav-
latda shaxs, jamiyat, davlat manfaatlari har qanday noqonuniy tajovuzlardan 
muhofaza qilinadi. Davlatning huquqni muhofaza qilish faoliyati markazida, 

---

112
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
birinchi navbatda, shaxsning fuqaro sifatidagi, jamiyat a’zosi sifatidagi, erkin 
individ sifatidagi shaxsi, shuningdek davlatning o‘zi va unga qarashli turli 
tuzilmalar turadi. Shuning uchun shaxsning huquqlari va qonuniy manfaatla-
rini muhofaza qilish bilan bir paytda davlat o‘zi hamda butun jamiyat manfaat-
larini muhofaza qiladi.
Huquqbuzarliklarga qarshi kurash – davlatning huquqni muhofaza qilish 
faoliyatining muhim tomoni, ammo bu boradagi faoliyatning asosiy yo‘nalishi 
emas. Davlat zimmasiga jamiyat hayotida erkinlik va adolat negizida yaratil-
gan huquqiy normalar talablariga to‘liq javob beradigan tartibni saqlab turish 
hamda ularni maxsus organlar (sud, prokuratura, ichki ishlar organlari va 
boshqa shu kabilar) yordamida ta’minlash yuklatilgan. Mamlakatda barqaror 
huquqiy-tartibotni saqlash – butun davlat, uning jami organlari tizimining 
vazifasidir. Davlat faoliyatining majburlov tomoni fuqarolar va davlat o‘rtasida 
uyg‘un, obyektiv yuzaga kelgan iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va axloqiy munosa-
batlar tarkib topgan sari sekin-asta o‘z ahamiyatini yo‘qotib boradi. Majburlov 
ma’rifiy taraqqiy etgan jamiyatning huquqiy tartibiga o‘z o‘rnini bo‘shatib be-
radi.
4. 
Tabiatni muhofaza qilish (ekologiya) funksiyasi – hozirgi kunda 
har qanday davlatning, umuman, butun jahon hamjamiyatining hayotiy muhim 
faoliyatidir. Atrof-muhit birgalikda yashash obyekti sifatida o‘ziga nisbatan o‘ta 
oqilona hushyor va baodob, sergak munosabatda bo‘lishni talab qiladi. 
Hozirgi O‘zbekistonda tabiatni muhofaza qilish maqsadiga qaratilgan 
qonunlarning keng ko‘lami ishlab chiqilgan bo‘lib, ularda odamlar va tabiiy 
muhitdan foydalanish sohasidagi turli tashkilotlarning faoliyati barqaror tar-
tibga solingan (hayvonot dunyosi, atmosfera havosi, tabiiy resurslar va suvni 
muhofaza qilish to‘g‘risida qonunlar qabul qilingan). Atrof-muhitni muhofaza 
qilish borasida ishlab chiqilib, hozirda amal qilib turgan dasturlarda tabiiy 
muhit yaxlitligini va muvozanatini buzuvchilarga qarshi faol ta’sir choralarini 
ko‘rish, hatto tabiiy muhitni ifloslantiruvchi zararli chiqindi manbalariga to‘liq 
barham berishgacha bo‘lgan choralarni qo‘llash nazarda tutilgan.
2017-yil 21-aprelda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Ekologiya 
va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomil-
lashtirish to‘g‘risida»gi Farmoni e’lon qilindi. Unda ta’kidlanganidek, Respub-
likada ekologik xavfsizlikni ta’minlash va atrof-muhitni muhofaza qilish soha-
sida davlat boshqaruvini tubdan takomillashtirish, ekologik holatni yaxshilash, 
chiqindilarning fuqarolar sog‘ligiga zararli ta’sirining oldini olish, aholi turmush 
darajasi va sifatini oshirish uchun qulay sharoitlar yaratish, maishiy chiqin-
dilarni yig‘ish, saqlash, tashish, utilizatsiya qilish, qayta ishlash va ko‘mish 
tizimini yanada takomillashtirish maqsadida:

---