Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

78
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
Xo‘jalik hisobidan moliyaviy ta’minlanuvchi shaxslar guruhi esa, o‘z 
faoliyatlarida asosan moddiy ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadilar hamda o‘z 
daromadlarining umumiy foizidan kelib chiqqan holda ish haqi oladilar. Jum-
ladan zavod, fabrika ishchilari, fermer xo‘jaligi a’zolari, xususiy tadbirkorlar va 
boshqalar shular toifasidandir.
Mamlakatda amalga oshirilayotgan soliq siyosati va uning natijasida 
yig‘ilgan moliyaviy manbalar davlatni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirishga qa-
ratiladi, har yili davlat budjeti daromadlari va sarf-xarajatlari hisob-kitob qili-
nadi hamda bu haqda xalqqa hisobot beriladi.
Demak, davlatning soliqlarni joriy etishi uning ajralmas belgisi hisoblanadi, 
soliq yig‘ishni amalga oshirmasdan yoki davlat budjetini moliyaviy mablag‘lar 
bilan to‘ldirmasdan, davlat-siyosiy ahamiyatga molik biron-bir tadbirni amalga 
oshirib bo‘lmaydi.
Davlatning belgilari
Оmmaviy-siyosiy 
hokimiyat
Davlat suvereniteti
Davlat hududi
Davlatning belgilari
Fuqarolik
Soliqlarning 
joriy etilishi
Davlatning mazmuni va mohiyati 
haqida to‘liq tasavvur hosil qilish uchun 
ularni muayyan tur (tip) larga bo‘lgan holda 
o‘rganish maqsadga muvofiq. Davlatlarni muayyan bir tiplarga ajratish ularni 
batafsil o‘rganishga yordam beradi. Davlat tipologiyasi davlat va huquq nazariyasi 
fani o‘rganadigan alohida mavzu hisoblanadi.
Davlat va huquqiy tizimlarni tiplarga ajratib klassifikatsiya qilish (tas-
niflash) davlat-huquqiy materiyani anglashning obyektiv zaruriy va qonuniyatli 
jarayoni bo‘lib, u davlat va huquq rivojlanishining tabiiy-tarixiy mantig‘ini aks 
ettiradi, davlat va huquqning bir tipining boshqa tipi bilan almashinishi tarixan 
muqarrarligini ifoda etadi. Tipologiya davlat va huquqning rivojlanishi tarixiy 
jarayonini o‘rganishning muhim usuli va vositasi hisoblanadi
1
.
1 
Qarang: Марченко М.Н. Теория государства и права. – М., 1996. – 87-bet.