Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

411
XX bob.
 Huquqiy tartibga
solish mеxanizmi
Hozirgi zamonda davlat va huquq 
nazariyasi ikki asosiy yo‘nalishda rivojlan-
moqda: 
birinchi – qonunchilikni takomil-
lashtirish, yuridik normalarni jamiyat erishgan yangi darajaga muvofiq holga 
keltirish; 
ikkinchisi – amal qilib turgan huquq normalarining samarali hara-
katlanishini ta’minlashdan iborat. Keyingi ta’kidlangan vazifa huquqiy tartibga 
solish mexanizmini mufassal o‘rganishni taqozo etadi.
O‘zbekiston Respublikasining davlat boshlig‘i Sh. Mirziyoev «Qonun us-
tuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovon-
ligining garovi» nomli ma’ruzasida shunday dedi: «Hozirgi kunda qonunlarning 
islohotlar samarasiga ta’siri yetarlicha sezilmayapti. Ularning ijtimoiy muno-
sabatlarni bevosita tartibga solishdagi roli pastligicha qolmoqda»
1
. Yana bir 
ma’ruzada, – «Qonun talablarini bajarmaslik bilan bog‘liq har bir holat yuza-
sidan aniq huquqiy ta’sir choralarini ko‘rish kerak», – dedi
2
. Ushbu rahbariy 
ko‘rsatma mamlakat miqyosida qonunlar samarasini oshirish, ularning ijro-
sini ta’minlashning ta’sirchan choralarini ko‘rish, ayniqsa, barcha sohalarda 
huquqiy tartibga solish mexanizmlarini jiddiy takomillashtirish masalasini kun 
tartibiga qo‘ymoqda.
Davlatchilikni demokratik isloh qilish va modernizatsiyalash sharoitida 
namoyon bo‘layotgan yangi tendensiyalarni inobatga olgan holda jamiyat 
huquqiy ustqurmasini muttasil takomillashtirib borish lozim. Ma’lumki, kishilik 
jamiyati o‘zining muayyan darajada batartibligi va uyushganligi bilan tavsiflana-
di. Jamiyat o‘z rivojlanishi mobaynida kishilar xulq-atvorini tartibga soluvchi, 
me’yorlovchi usul va vositalar tizimini shakllantiradi. Ijtimoiy tartibga soluvchi 
vositalar orasida, avvalo, ijtimoiy normalar muhim o‘rin tutadi. 
Ijtimoiy nor-
malar – axloq normalari, odat normalari, huquq normalari, an’analar, jamoat 
birlashmalarining normalari, diniy normalar kabi turlarga ajraladi. Ular turli 
ijtimoiy-siyosiy guruhlar hamda qatlamlar tomonidan vujudga keltiriladi. Xu-
1 
Mirziyoyеv Sh. Qоnun ustuvоrligi vа insоn mаnfааtlаrini tа’minlаsh – yurt tаrаqqiyoti vа хаlq 
fаrоvоnligining gаrоvi. – T.: «O‘zbekiston», 2017. – 8-bеt.
2 
Qаrаng: Mirziyoyеv Sh. Erkin vа fаrоvоn, dеmоkrаtik O‘zbеkistоn dаvlаtini birgаlikdа bаrpо etаmiz. 
– T.: «O‘zbekiston», 2017. – 25-bеt.