Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

518
Odilqoriyev X.T. 
Davlat va huquq nazariyasi
Jamiyat rivojlanib borgani sayin davlat va huquq ham takomillashib 
boradi. Shunday ekan, tabiiy ravishda davlat, huquq, demokratiya, hokimiyat, 
qonun va boshqa huquqiy hodisalar (institutlar) haqidagi fundamental bilimlar 
ham tadrijiy tarzda o‘zgarib boradi. Hozirgi globallashuv va jamiyatni 
modernizatsiyalash sharoitida boshqa yuridik fanlar qatori davlat va huquq 
nazariyasi fani doirasida ham davlat-huquqiy materiya xususida yangi bilim-
larni to‘plash va izohlash jarayoni kechmoqda. 
Tahlil etilayotgan mavzu doirasida davlat va huquq nazariyasining talaygina 
dolzarb muammolariga to‘xtalib o‘tish muhimdir. Fan nihoyatda keng qam-
roqli, fundamental bo‘lganligi bois mavjud muammolarni anglash va tasavvur 
etish qulay bo‘lishi uchun ularni shartli ravishda uch guruhga ajratish mumkin:
1) fundamental, metodologik muammolar;
2) umumnazariy muammolar;
3) xususiy-nazariy muammolar.
Davlat va huquq nazariyasining dolzarb muammolarini mazkur tasnifiy 
guruhlashtirishga mos ketma-ketlikda bayon etamiz.
1. Mustaqillik yillarida davlat va huquq 
nazariyasining predmetiga yangi mavzular 
bilan qo‘shildi, xususan: «huquqiy davlat», 
«fuqarolik jamiyati», «inson huquqlari», «dav-
lat va huquqning sotsiologik hamda aksio-
logik talqini», «huquqiy siyosat», «yuridik konfliktologiya», «huquqiy jarayonlar 
va protseduralar», «sud presedentini huquqning manbayi» deb qabul qilish, 
«huquqiy nigilizm va idealizm», «huquqiy qadriyatlar va huquqda shaxs qadr-
qimmati», «huquqda imtiyoz va rag‘bat», «yuridik antropologiya» va boshqalar. 
Tabiiyki, mazkur mavzularni ilmiy tadqiq etish, «o‘zlashtirish» vazifasi dolzarb 
bo‘lib turibdi.
2. Davlat va huquqni ijtimoiy institutlar sifatida, siyosiy tizim elementi, 
yuridik hayotning markaziy voqeligi tarzida, demokratik va ma’naviy-axloqiy 
qadriyatlar shaklida talqin etishga bag‘ishlangan sa’y-harakatlar, ilmiy 
izlanishlar izchil amalga oshirib kelinmoqda. Biroq, fikrimizcha, ularning jamiyat 
hayotidagi roli va mavqeini yanada chuqurroq anglashning kaliti