Тошкент архитектура ва қурилиш институти иноғомжонова Ф. Ш

Ҳозирги даврда ирсий касалликларнинг олдини олишнинг асосий йўналишлари. Яқин қариндошлар орасидаги никоҳлар.

Аввало оила қураётган ёшлар соғлом бўлишлари лозим, соғлом ота- оналардан соғлом фарзандлар туғилади. Кўп ҳолларда инсонлар ўзларидаги яширин кечаётган касалликларни билмайдилар. Бунинг учун оилавий турмуш қуришга тайёрланаётган йигит ва қизлар никоҳ ва жинсий ҳаёт гигиенаси бўйича етарли билимга эга бўлишлари, улар турмуш қуришларидан олдин тиббий кўрикдан ўтишлари лозим бўлиб, бўлажак зурриётининг саломатлиги ҳақида қайғуришлари керак. Тиббий кўрикдан ўтиш давомида касаллик аниқланса, уни албатта никоҳгача даволатиш мақсадга мувофиқдир. Бир қатор ирсий касалликларнинг олдини олишда бу муҳим аҳамият касб этади. Ирсий касалликларни келтириб чиқарувчи омилларга яқин қариндошлар ўртасидаги ўзаро никоҳлар ҳам киради. Яқин қариндошлар орасидаги никоҳларда наслий касалликларга дучор бўлиш

хавфи кўплигига сабаб, бундай оилаларда рецессив генларнинг бир-бири билан учрашиш тасодифи кўпайишига узвий боғлиқдир. Шу боис бундай оилаларда кўпинча эси паст, кўр, кар-соқов, ва бошқа жисмоний нуқсонларга эга бўлган болалар туғилиш эҳтимоли юқори бўлади ва чақалоқларнинг ўлик ёки чала туғилиш ҳолати кўп учрайди, шунинг учун бундай никоҳларга йўл қўймаслик керак. Лекин яқин қариндошлар қурган оилаларда соғлом фарзандлар туғилган ҳоллар ҳам учрайди. Аммо шуни назарда тутиш керакки, уларда яширин ҳолда бўлган ирсий касаллик белгилар кейинги авлодларда яъни невара ва чевараларда юзага чиқиши мумкин.

Ҳозирги даврда генетика шифокорлари турли замонавий усуллардан фойдаланиб, бола соғлом ёки ирсий касаллик билан туғилишини олдиндан аниқлашлари ва уларнинг олдини олишлари мумкин. Нуқсон билан кечаётган ҳомилани она қорнида 18-20 ҳафталик муддатида аниқлаш, уни тўхтатиш чораларини кўриш имкониятини беради.
Шунингдек, спиртли ичимликлар ичадиган, гиёҳванд, тамаки чекувчи оилаларда туғиладиган болалар ҳам турли нуқсонларга эга бўладилар. Аҳолининг ирсий саломатлигини таъминлаш бугунги кунда қуйидаги йўналишлар бўйича олиб боришлиши мақсадга мувофиқдир:

1. 
   Оилаларда ирсий касалликлар билан касалланган болалар туғилиши эҳтимолини баҳолаш;
   
2. 
   У ёки бу ирсий касалликлар пайдо бўлиши ҳавфи бўлган шахсларни кузатиш ва профилактик чораларини қўллаш;
   
3. 
   Ирсий касалликларни антинатал даврда ташхислашни йўлга қўйиш;
   
4. 
   Аҳолининг ирсий саводхонлигини ва ирсий маданийлигини ошириш;
   
5. 
   Қон-қариндошлар ўртасида никоҳга йўл қўймаслик;
   
6. 
   Экологик ҳимоя;
   
7. 
   Ичкиликбозлик, гиёҳвандлик каби иллатли зарарларга қарши курашиш;
   
8. 
   Ионизацияловчи радиация таъсиридан ҳимоялаш.
   
9. 
   Хомиладорлик даврида онанинг ёши 35 ёшдан ва отасининг ёши 40
   

ёшдан зиёд бўлган ҳолда - туғиш олди ташхиси ўтказилиши лозим.