Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti toshkent moliya instituti

Amaliyot modeli (Utility Model) – bunday modelning ishlashi asosida narx yaratishning “Qancha istasang shuncha to‘la” ma’nosidagi modeli yotadi. Hizmatlar uchun haq miqdorini foydalanuvchi o‘z ixtiyoriga qarab belgilaydi. Bular masalan, foydalanish o‘lchovi (Metered Usage) yoki a’zo bo‘lish o‘lchami (Metered Subscriptions) bo‘lishi mumkin. Misol sifatida Slashdot va Priceline larni keltirishimiz mumkin.

Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan internet magazinlari biznes-modellari orasida eng muvavvaqiyatlilari sifatida quyidagilarni ko‘rsatishimiz mumkin:

• 
  Xamkorlik asosida tashkil etiladigan internet-magazinlarmodelida (Affiliate Model) da tadbirkor yaxshigina trafikka ega bo‘lgan saytga ega bo‘ladi va u front-ofis xizmatini bajarib, xamkor-kompaniyaning elektron mini vitrinasi vazifasini amalga oshiradi. Bunda internet-magazin o‘z mahsulotlariga ham, omborlariga ham, yetkasib berish hizmatlriga ham ega bo‘lmaydi. Ko‘pincha kichik internet-magazinlar kattalari bilan hamkorlik dasturini tuzib, konversiya uchun pul oladilar, ya’ni, hamkorlik saytidan kelganlarning haridlaridan foyda oladilar. Bunda komission to‘lov ko‘pincha 5-15% atrofida bo‘ladi. Bunday model yirik onlayn-riteylerlarga ham oydali, chunki bu ularga umumiy daromadning 10-15% ni keltirishi mukin.
  
• 
  Dropshipping modeli –mahsulotlarni sotuvchidan haridorga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yetkazib berishga asoslangan. Bu model o‘z omborlariga ega bo‘lmagan internet magazinlar uchun juda qulaydir. Hozirgi paytga yirik riteylerlar (masalan, OZON ga o‘xshash) shaxsiy infratuzilma sifatida o‘zlarining yagona logistik tarmoqlarini, yetkazib berish markazlarini va o‘z to‘lov tizimlarini ham yaratmoqdalar. Masalan, eBay tizimi PayPal to‘lov tizimiga ega, Alibaba kompaniyasi esa Alipay to‘lov tizimi va B2B, C2C hamda B2C bozorlarida ishlash uchun mo‘ljallangan servislarga ega.
  

Kompaniya uchun qandaydir biznes-modelni tanlaganda uning samaradorligini chamalash kerak hamda sotuvlar ko‘payishi bilan uning mashtablashtirish imkoniyatlarini borligini nazarda tutish lozim.