Тошкент давлат иқтисодиёт университети

Махсулот ўрнини босиш 
Агар корхонанинг ишлаб чиқараётган махсулоти бозорда бошқа 
махсулотни ўрнини боса олса, унда корхона фаолияти мазкур турга мансуб.
 Бўлинма ёки ликвидлик таъсири 
Агар корхонанинг махсулоти сотуви ёки ликвидлиги ишлаб чиқариш 
самарадорлиги ёки реализацияси пасайишига олиб келса, унда корхона 
фаолиятининг мустақил бизнес доираси бўлмайди. Масалан, энергетик 
ускуна таъмири ликвидлиги автомобил ишлаб чиқариш сифатига таъсир 
қилса, бундай фаолиятни мустақил бизнес доираси деб бўлмайди. 
Хақиқий даромад. 
Бизнеснинг алохида тури хар доим даромад келтириб корхонанинг барча 
фаолиятлари натижасида даромадлар билан аралаштириб бўлмайди. Юқорида 
келтирилган кўрсаткичларни баъзилари, баъзи холларда бир бирини 
такрорлаши ва хатто қамраб олиши хам мумкин, лекин бу кўрсаткичлар 
барчаси бизнес доирасини аниқлашда мухим. 
 
Хулоса 
Замонавий бизнеснинг мураккаб шароитида ўз бошқаруви остида 
бўлган компания тақдири у ёки бу даражада унга боғлиқ бўлган хар қандай 
бошқарувчи учун фаолиятлар йўналишини аниқламасдан фаолият кўрсатиш 
мукин эмас. Қолаверса, мазкур бизнес уч фазадан иборат: стратегик 
режалаштириш, стратегик ташкиллаштириш, стратегик назорат ва тартибга 
солиш каби стратегик бошқарув жараёнини амалга оширмасдан туриб ўз 
фаолиятида муваффақиятга эришиши жуда қийиндир. Бу фазаларнинг хар 
бирида мустақил масалалар хал қилинади. Стратегик режалаштириш – бу 

---

1 
17 
рақобатли афзалликларини молиялаштириш ва ривожлантириш, унга эришиш 
ва сақлаб қолишга олиб келувчи ички ва ташқи омилларни тадбиқ қилиш, 
корхона 
стратегик 
холатининг 
тахлили 
жараёнидир. 
Стратегик 
ташкиллаштириш- корпорацияни танлаган стратегиясини нисбатан тўлиқ ва 
самарали бажарилишини таъминлашни ташкил этишга мослашуви 
жараёнидир. Стратегик назорат ва тартибга солиш солиш- корпорациянг 
эришган холати тахлили ва бахолаш жараёни бўлиб, пировардида стратегик 
мақсадларга тўлиқроқ эришишни ташкил этишдан иборат.
Таянч иборалар 
Стратегик бошқарув, стратегия, стратег, миссия, сахна, салохият, мақсад 
мослашуви, мақсад, стратегик режалаштириш, стратегиик ташкиллаштириш, 
стратегик назорат ва тартибга солиш, стратегик бошқарув модели, бизнес 
доира, стратегик автономлик, ташқи бозор, мижоз доираси, рақобатчилар, 
нарх қўйиш кетма кетлиги, махсулот ўринини босувчанлиги, хақиқий 
даромад.