Тошкент давлат иқтисодиёт университети

5.3. Рақобатбардошликни шакллантириш ва 
ривожлантиришнинг М. Портер модели (миллий ромб) 
Миллий иқтисодиётнинг рақобатдошлилиги – ҳалол рақобат шароитида 
жаҳон бозори талабларини қондирувчи, иқтисодий ўсиш ва турмуш 

---

73 
сифатини оширишни таъминлайдиган товарларни ишлаб чиқариш ва 
хизматлар кўрсатиш ҳамда ўрта ва узоқ муддатга иқтисодий ўсишнинг юқори 
суръатларини таъминлаб туриш қобилиятидир. Миллий иқтисодиётнинг 
рақобатдошлиги масаласи доимо иқтисодчи олимларнинг диққат марказида 
бўлиб келган. Ушбу масаладаги замонавий назарияларнинг кўпига асос 
бўлган фикрлар М. Портернинг изланишларида ёритилган. М. Портер 
мамлакат иқтисодиётининг рақобатдошлиги унинг ресурслар билан яхши 
таминлангангагина боғлиқ эмаслигини, рақобат устунлигини шакллантириш, 
таъминлаб туриш мумкинлигини кўрсатиб берди ва унга мамлакат 
фирмаларининг рақобатдошлигини таъминлаш орқали эришилади, деган 
фикрни 
илгари 
сурди. 
Рақобатдошликни 
шакллантириш 
ва 
ривожлантиришнинг М.Портер концепциясига кўра, мамлакатнинг рақобат 
жиҳатдан устунликлари “миллий ромб”ни ташкил этувчи тўртта унсурдан 
иборат. Қуйида “миллий ромб” ни ташкил этувчи унсурларга қисқача 
тўхталиб ўтамиз. . (2-расм.) 
2-расм. М. Портернинг рақобат устунликлари ромби
18
 
18
Портер М. Международная конкуренция: конкурентные преимущества стран. М.: /пер. с анг. – 
Международные отношение, 2008, 782с. 

---

74 
М. Портер концепциясига кўра, мамлакатнинг рақобат жиҳатдан 
устунликлари “миллий ромб”ни ташкил этувчи тўртта унсурдан иборат. 
Улар қуйидагилар: 
1. Омиллар билан таъминланганлик 
2. Талаб параметрлари 
3. Ўзаро боғлиқ ва бир-бирини тўлдирувчи тармоқлар 
4. Фирмалар стратегияси таркиби ва рақобатчилик муҳити 
Мамлакатнинг рақобат жиҳатдан устунликлари “миллий ромб”ни 
ташкил этувчи тўртта унсурларни алоҳида кўриб ўтамиз.