Toshkent davlat yuridik universiteti
Download 5.5 Mb. Pdf ko'rish
|
Fuqarolik huquqi II-qism
|
2-§. Mulk ijarasi shartnomasining shakli va muddati Mulk ijarasi shartnomasi bo’yicha o’tkaziladigan mulk ҳuқuқi elementlari mol-mulkka vaқtincha egalik қilish va foydalanish mol-mulkdan vaқtincha foydalanish 107 Mulk ijarasi shartnomasi og’zaki va yozma, shu jumladan notarial tartibda tasdiqlanadigan shaklda bo’lishi mumkin. Bunda yozma shaklga nisbatan qonunda qo’shimcha talablar, shuningdek shartnomani davlat ro’yxatidan o’tkazishga doir talablar qo’yilishi mumkin. Mulk ijarasi shartnomasining shakli shartnomaning muddati, uning taraflari bo’lib kimlar ishtirok etishi, ijaraga berilayotgan mol- mulkning turi, mol-mulkning taqdiriga doir shartlarga bog’liq bo’ladi. Mulk ijarasi shartnomasi jismoniy shaxslar o’rtasida og’zaki shaklda faqat bir yildan ortiq bo’lmagan muddatga tuzilishi mumkin.Bunda bitim bahosi ahamiyatga ega emas. Biroq, agar mulk ijarasi shartnomasining alohida turlariga nisbatan qonunda yozma shakl belgilangan bo’lsa, u holda jismoniy shaxslar o’rtasida tuziladigan bunday mulk ijarasi shartnomasi muddatidan qat’iy nazar og’zaki tuzilishi mumkin emas. Yuridik shaxslar o’rtasida yoki yuridik va jismoniy shaxslar o’rtasida tuziladigan mulk ijarasi shartnomasi yozma shaklda tuzilishi lozim. Bir yildan ortiq muddatga tuziladigan mulk ijarasi shartnomasi shartnoma taraflari bo’lib kimlar ishtirok etishidan qat’iy nazar yozma shaklda tuzilishi kerak. Ko’chmas mulk ijarasi shartnomasi taraflari bo’lib kimlar ishtirok etishidan qat’iy nazar yozma shaklda tuzilishi hamda davlat ro’yxatidan o’tkazilishi talab qilinadi. FK 556–moddasiga muvofiq agar mulk ijarasi shartnomasi kelgusida ushbu mulkka nisbatan mulk huquqi ijaraga oluvchiga o’tishini nazarda tutsa, u holda mazkur shartnoma ushbu mol-mulklarni oldi-sotdi shartnomasi uchun talab qilinadigan shaklda tuzilishi lozim, chunonchi, ko’chmas mulk oldi-sotdi shartnomasi uchun taraflar imzolagan yozma shakldagi bitta hujjat tarzida tuzilishi nazarda tutilgan (FK 480–modda). Demak, ushbu holatda pochta, telefon yoki boshqa aloqa vositasida hujjatlar almashish tarzida yozma shaklda shartnoma tuzib bo’lmaydi. FKning tegishli moddalarida mulk ijarasi shartnomasi shakliga doir qo’shimcha talablar ham belgilangan. Jumladan, prokat shartnomasi yozma shaklda tuziladi (FK 558–moddasi). Transport vositalari ijarasi shartnomasi yozma shaklda tuzilishi lozim. bunda davlat ro’yxatidan o’tkazilishi lozim bo’lgan transport vositalari ijarasi shartnomasi notarial tartibda tasdiqlangan bo’lishi lozim (FK 565–moddasi). Bino yoki inshootni ijaraga berish shartnomasi taraflar imzolaydigan bitta hujjat tarzida yozma shaklda tuziladi, agar shartnoma muddati bir yildan kam bo’lmagan muddatga tuzilsa, shartnoma davlat ro’yxatidan o’tkazilishi ham lozim (FK 574–moddasi). Korxonani ijaraga berish shartnomasi taraflar imzolagan bitta hujjat tarzida yozma shaklda tuziladi va u notarial guvohlantirilishi hamda davlat ro’yxatidan o’tkazilishi lozim (FK 580–moddasi). Mulk ijarasi shartnomasi bo’yicha mol-mulk ijaraga oluvchiga vaqtinchalik egalik qilish va foydalanish yoki foydalanishga topshirilganligi sababli shartnoma muddati mulk ijarasi shartnomasi shartlaridin biri bo’lib hisoblanadi. Umumiy qoidaga ko’ra, mulk ijarasi shartnomasi taraflar kelishuviga muvofiq belgilanadigan muddatgatuziladi. Shu bilan birga qonun ijara muddatini 108 shartnomaning muhim shartlari jumlasiga kiritmaydi. Shu sababli shartnoma uni amal qilish muddatini belgilamagan holda ham tuzilishi mumkin. Huquqni qo’llash va sud amaliyotida ijara shartnomasi muddati va uni davlat ro’yxatidan o’tkazish bilan bog’liq nizoli holatlar uchrashi mumkin. Bunda sudlar hisobga olishi kerakki, ijara shartnomasining amal qilish muddati davomida taraflar bir yildan kam bo’lgan muddatga yangi shartnoma tuzgan bo’lsalar, bu shartnomalarning muddatlari qo’shilmaydi va yangi shartnomani davlat ro’yxatidan o’tkazish talab qilinmaydi. Nomuayyan muddatga tuzilgan bino va inshootni ijaraga berish shartnomasini davlat ro’yxatidan o’tkazish talab qilinmaydi. Biroq, nazarda tutish lozimki, bir yildan kam muddatga tuzilgan bino va inshootni ijaraga berish shartnomasi bo’yicha taraflarning huquqiy munosabatlari bir yildan ortiq muddatda davom etsa, bunday shartnoma davlat ro’yxatidan o’tkazilishi shart 23 . Download 5.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|