Toshkent moliya instituti "audit" kafedrasi

7-jadval 
Asosiy vositalarni hisobdan chiqarishda qo‘shilgan qiymat solig‘ini hisoblash 
uchun soliqqa tortiladigan bazani aniqlash xususiyatlari.
13
  
Hisobdan chiqarilish 
sababi. 
Soliq hisoblash tartibi (asos bo‘luvchi me’yoriy hujjat) 
Asosiy vositalarni sotish va 
tekinga berish.
Asosiy vositalar sotilganda yoki tekinga berilganda soliqqa 
tortiladigin 
aylanma 
qo‘shilgan 
qiymat 
solig‘i 
qo‘shilmagan, korxonada vujudga kelgan narxlar bilan 
aniqlanadi, lekin u asosiy vositalarning qoldiq qiymatidan 
past bo‘lmasligi kerak.
Asosiy vositalarni tekinga beruvchi korxona soliq to‘lovchi 
hisoblanadi.
Qurib 
bitgazilib, 
foydalanishga topshirilgan
obyektlar, turar joylar va 
alohida 
xonadonlar 
sotilganda.
Qurib bitgazilgan obyektlar bo‘yicha soliqqa tortiladigan 
aylanma shartnomaviy narxlar asosida ishlarni bajarish 
jarayonida butlovchi qismlar va xizmatlarning narxlari 
o‘zgarishini hisobga olgan holda aniqlanadigan, bajarilgan 
ishlar uchun taqdim etiladigan hisob hujjatlaridagi qiymati 
miqdorida belgilanadi.
Asosiy vositalarni hisobdan chiqarishning moliyaviy natijasi №21 BHMS ga 
muvofiq 9310 – schyotda (foyda) yoki 9430 –schyotda (zarar) aks ettirilganligi bois, 
13
Muallif tomonidan tuzilgan 

---

64 
auditor Davlat Soliq qo‘mitasining Yo‘riqnomasiga muvofiq asosiy vositalar bilan 
bog‘liq muomalalarni soliqqa tortish maqsadida buxgalterlik foydasini tuzatishning 
to‘g‘riligini ham tekshirishi lozim.   
U xo‘jalik muomalalarini hujjatlashtirish tartibi bilan tanishib chiqishi kerak. 
Dastlabki hujjatlar (materiallarni olish uchun talabnoma va boshqalar)da xarajatlarning 
yo‘nalishi, ya’ni ta’mirlash ishlari ko‘rsatilishi lozim. Auditor korxona ma’muriyatiga 
nuqson (defekt)lar vedomostiga asosan tuziladigan, choraklarga bo‘lingan, ta’mirlash 
ishlarini o‘tkazishning 1 yillik rejasini tuzishni tavsiya qilishi mumkin. Bu tadbirlar o‘z 
navbatida korxonalarga ta’mirlash maqsadida mablag‘lardan samarali foydalanish 
ustidan nazoratni kuchaytirishga imkon yaratadi.