Toshkent moliya instituti "audit" kafedrasi

− asosiy vositalar alohida turlarining hisobot davri boshi va oxiriga mavjudligi hamda 
hisobot davri davomidagi harakati (kirimi, chiqimi).
− Asosiy vositalar dastlabki qiymati (tiklash qiymati) bo‘yicha ko‘rsatiladi;
− barcha asosiy vositalar, shuningdek, ularning ayrim guruhlari: binolar va inshootlar, 
mashinalar, qurilmalar, transport vositalari va boshqalar;
− butunligicha yoki ayrim turlari (binolar, inshootlar va hokazo) bo‘yicha ijaraga 
berilgan asosiy vositalarning hisobot davri boshiga va oxiriga mavjudligi;
− konservatsiyaga qo‘yilgan asosiy vositalarning hisobot davri boshi va oxiriga 
mavjudligi.
Moliyaviy hisobotga tushuntirish va izohlarda №1 «Hisob siyosati va moliyaviy 
hisobot» nomli buxgalteriya hisobi milliy standarti (BHMS) dagi qoidalardan kelib 
chiqib, quyidagilar to‘g‘risidagi axborotlar bayon qilinadi (ochib beriladi):
− 
asosiy vositalar buxgalteriya hisobiga qabul qilingandagi qiymati-ning o‘zgarishi 
(qo‘shimcha qurish, qo‘shimcha jihozlash, qayta jihozlash va qisman tugatish hollari 
ham qo‘shilib);
− 
korxonada asosiy vositalarning foydali xizmat qilish muddatlarini belgilash (asosiy 
guruhlari bo‘yicha);
− 
qiymati qoplanmaydigan (amortizatsiya qilinmaydigan) asosiy vositalar;
Aniqlangan xatolar auditorlik hisobotida tafsilotlari bilan aks ettirilishi lozim. 

---

18 
Zarur hollarda auditor qarama-qarshi tekshiruv o‘tkazishi ham mumkin.
Amaliyotda asosiy vositalar harakatiga oid muomalalarini ixtiyoriy shakldagi 
(o‘zboshimcha tuzilgan) hujjatlar bilan rasmiylashtirish kabi qonunbuzarlik hollari ham 
ko‘plab uchraydi.
Asosiy vositalar mavjudligi va saqlanishini auditorlik tekshiruvidan o‘tkazishdan 
maqsad buxgalteriya hisoboti moddalarining haqqoniyligini ta’minlashdan iborat.
Bunda auditor quyidagilarni tekshirishi lozim qiymati korxonada belgilab 
qo‘yilgan chegaradan past bo‘lgan obyektlar yoki qiymatidan qat’i nazar xizmat 
muddati 12 oydan kam bo‘lgan obyektlar asosiy vositalar qatoriga o‘tib qolmaganligi; 
korxonada asosiy vositalar inventar va xo‘jalik ashyolari qatoriga va aksincha 
o‘tkazilmaganligi; bunda shuni nazarda tutish zarurki, obyekt qiymatining chegarasi 
obyektni sotib olish (foydalanishga topshirish) sanasiga aniqlanadi. Asosiy vositalarni 
inventar va xo‘jalik ashyolari qatoriga asossiz o‘tkazish auditorlik tekshiruvi chog‘ida 
aniqlanadigan xatolardan biridir. Ko‘p hollarda bunday o‘tkazishning sababi 
korxonaning amortizatsiya hisoblash ishlarini kamaytirishga intilishi hisoblanadi.
Auditorlik tekshiruvi chog‘ida korxonaning asosiy vositalar obyektlariga mulkiy