Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov
Ijtimoiy-institutsional yo„nalish evolyutsiyasi
Download 3.71 Mb. Pdf ko'rish
|
Иқтисодий таъдимотлар тарихи 2019
|
12.5. Ijtimoiy-institutsional yo„nalish evolyutsiyasi
Yuqorida institutsional yo‗nalishning asosiy g‗oyalari va dasturi ko‗rib chiqilgan edi. Hozirgi davrda ham bu yo‗nalish g‗oyalari dolzarbligicha qolmoqda. Taniqli iqtisodchining iborasi bilan aytganda «Veblen kostyumi yaxshi xizmat qilmoqda va u deyarli eskirmagan». Bu yo‗nalishning otasi Veblen tomonidan ilgari surilgan ta‘limotda hozirgi zamon jamiyatini qayta qurish, transformatsiya masalalari nihoyatda muhim o‗rinni egallaydi. Ularning fikricha ilmiy-texnika taraqqiyoti tufayli jamiyatdagi sotsial qarama-qarshiliklar yo‗qolib boradi. Jamiyatning konfliktlarsiz evolyutsiyasi, uning industrial jamiyatdan postindustrial, superindustrial yoki «neoindustrial», informatsion jamiyat sari rivoji ro‗y beradi. Texnik-iqtisodiy omillarni mutlaqlashtirish tufayli yangi konvergensiya nazariyasini ilgari surish imkoni yaratildi (J.K.Gelbreyt, P. Sorokin - AQSH, Raymond Aron - Fransiya, Yan Tinbergen - Niderlandiya). «Industrial», «postindustrial» jamiyat nazariyasi ikki sotsialistik va kapitalistik tizimni yagona tizimga keltiruvchi «konvergensiya» nazariyalari yangilik emas. Masalan, XIX asr oxirida nemis iqtisodchisi (yuqorida berilgan) V.Zombart «Hozirgi zamon kapitalizmi» asarida plyuralizm, ya‘ni turli sotsial tizimlarni - kapitalistik, sotsialistik, mayda ishlab chiqaruvchilarni yagona plyuralistik jamiyatga birlashtirish g‗oyasini aytgan edi. J.K.Gelbreyt asarlarida bu fikrlar to‗laroq ifodasini topgan. Unda ikkala tizimda ro‗y berayotgan umumiy o‗zgarishlar qayd etiladi 236 (rejalashtirishdan foydalanish, davlat va korporatsiya o‗rtasidagi farqlarning yo‗qolib borishi, tashqi muhitni o‗rganish, fan va ta‘limning mehnat taqsimoti o‗sishida asosiy omil ekanligi va boshqalar). Asta- sekin kapitalizmning «yomon» tomonlari sotsializmning «yaxshi» xususiyatlari bilan chirmashib ketishi kerakligi aytiladi, «kapitalizm transformatsiyasi» ro‗y berishi bashorat qilinadi. Download 3.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|