Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov

 
Tayanch tushunchalar 
 
 “Avesto”- Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi. 
 “Artxashastra”- , «artxa» so‗zi – foyda, moddiy manfaat, 
«shastra» – ilm, ilmiy asar ma‘nosini bildiradi.
«Mesopotamiya» - yunoncha so‗z bo‗lib, «ikki daryo oralig‗i» 
ma‘nosini bildiradi.
Xrematistika bu yirik savdo yo‗li bilan boylik orttirish mahoratidir. 
 
Muhokama uchun savollar 
 
1. Nima sababdan hozirgi zamon Xitoy iqtisodchisi uchun Adam 
Smitni o‗rganishdan ko‗ra Guan Tszini o‗rganish zarur bo‗lishi 
mumkin? 
2. Jamiyatning iqtisodiy, siyosiy, sotsiologik va psixologik 
jihatlarini umumiy jamiyatdan ajratishni to‗g‗ri, deb o‗ylaysizmi? 
3. Samaradorlikning qaysi jihatlari ayrim yunon mutafakkirlarini 
qiziqtirdi? 
4. Iqtisodiy faoliyatning to‗g‗riligi bo‗yicha Aristotelning qarashlari 
qanday bo‗lgan? 
5. O‗z iste‘molingiz tarkibini baholash uchun Aristotelning ehtiyoj 
bilan talablar o‗rastidagi farqdan foydalaning. 
6. Feodal jamiyati bozor iqtisodiyoti jamiyatidan qanday farq 
qiladi? 
7. Platon, Aristotel va Avliyo Tomas Akvinskiy qarashlarida 
xususiy mulkning maqsadga muvofiqligi bo‗yicha qanday farqlar 
mavjud? Ularning qarashlarini taqqoslang. 
8. Sudxo‗rlik konsepsiyasining rivojlanishini tushuntirib bering va 
bu g‗oyadan qay tarzda bizning jamiyatimizda hamon foydalaniladi? 

---

38 
 
 
III BOB. FEODAL JAMIYATI VA UNING YEMIRILISH 
DAVRIDAGI IQTISODIY TA‟LIMOTLAR 
 
3.1. Arab-islom mutafakkirlari iqtisodiy fikrlari 
O‗rta asr davriga (feodalizm) kelib iqtisodiy hodisa va jarayonlarni 
ancha to‗g‗ri aks ettirgan iqtisodiy g‗oya va nazariyalar shakllandi va 
rivojlandi. Ular o‗sha davr ijtimoiy, iqtisodiy rivojlanishidan kelib 
chiqqan holda o‗ziga xos xususiyat kasb etadi. Bunday xususiyatlardan 
biri eng avvalo, iqtisodiy g‗oya va nazariyalarda diniy qarashlarning 
ustunligidir. O‗sha davrda xo‗jalik hayotidagi diniy-axloqiy me‘yorlar, 
ularning bozor iqtisodiy munosabatlari va ijtimoiy tizimda demokratik 
tamoyillarning o‗rnatilishiga to‗sqinlik qilishi yangi iqtisodiy g‗oya, 
nazariyalarning din ―pardasiga o‗rab‖ berilishiga sabab bo‗lgan. 
Arab 
mamlakatlarida feodal 
munosabatlarning shakllanishi, 
ijtimoiy-iqtisodiy hayot sharoitini to‗g‗ri aks ettiruvchi iqtisodiy 
qarashlarning kelib chiqishi yangi islom dinining paydo bo‗lishi bilan 
bevosita bog‗liq. Ana shunday iqtisodiy fikr va ko‗rsatmalar islom 
dinining muqaddas kitobi – Qur‟oni Karimda (arabcha – qiroat, ya‘ni 
o‗qish) keng tarzda o‗z aksini topgan.
Islom dinida Qur‘oni Karim Alloh tomonidan payg‗ambarimiz