Tu rk iy tilla rd a so ‘z turkum la ri asosiy tushunchalar

barzim za "borsam”; chuvash tilida buyruq-istak maylining bo'lishsiz
shakli -an yordamida hosil bo'ladi ( boshqa turkiy tillarda -та//me).
Chuvash tilida sifatdosh va ravishdosh shakllari ko'p. Bu tilda
sifatdoshning quyidagi turlari qo'llanadi: hozirgi zamon sifatdoshi - kan,
91 Аъламоеа М. Туркий тилларда буйрук-истакмайли // Узбек тили еа адабиёти.-Т.,
1966. -М4.-Б.30-34.
Birlik
II. Ь а га щ , geiesiy
III. bara, g e b
K o‘plik
II.barasiyiz, gelesiyiz
III. bam , g e b
117
-ken affikslari yordamida hosil bo‘ladi. 0 ‘tgan zamon sifatdoshining
tasdiq shakli -na, -ne affikslari yordamida voqelanadi. Inkor shakli
esa -man, -men affikslari yordamida yasaladi. Kelasi zamon sifatdoshi
-as, -yes, -mas, -mes (inkor shakli). shartlilik sifatdoshi -malla, -m elle,
yetarlilik sifatdoshi esa -malax, -melex affikslari orqali hosil bo‘ladi.
Imkon sifatdoshi tasdiq-inkor yoki faqat inkor shaklida qo'llanadi. -ansi,
-yensi, -yes affikslari bahona sifatdoshi hosil bo‘iishida qatnashadi.
Qozoq tilida sifatdoshning -at’in/-et’in/-1t’in-/-it’in; no‘g ‘av tilida
-ataganZ-etegen; qoraqalpoq tilida -at’ugunZ-et’ugun shakli qo‘llanadi;
-ajaqZ-ejekyoki -ayaq shakli uchramaydi.
Shuningdek, shevalarda qadimgi shakllar ishlatiladi: bardim erza
“borsam”.
0 ‘g ‘uz-turkman guruhi tillarida o‘tgan zamon sifatdoshi qo‘shimchasi -an//en (-tjan/Z-gan), o'g'uz-saljuq guruhi tillarida -disZZ-dis, -mis
/ m is; sifatdoshning bo'lishsiz shakli ( kelasi zamon) mar/Zmer, -maz/Z
mez tarzida qo‘llanadi. 0 ‘g ‘uz-saljuq kichik guruhi tillarida -mar/Zmer
shakllari qo‘llanmaydi.
Hozirgi zamon shakli o‘g‘uz-turkman guruhi tillarida