hollarda osongina yo'tal chaqirilishi mumkin.
Biroq reflektor taъsirlanish boshqa joylarning - burun bo'shlig'i va hatto
ichki aъzolarning taъsirlanishi oqibatida ham vujudga kelishi mumkin.
Yo'tal markaziy genez ega bo'lishi ham mumkin, bunda taъsirlanish miya
po'stlog'idan kelib chiqadi va o'ziga xos nerv qo'zg'alishi sifatida namoyon
bo'ladi. Yo'tal turtkisi mexanizmi chuqur nafas olish va birdaniga hamda
kuchaygan nafas chiqarish asosida yotadi,bunda yo'tal turtkisi ovoz yorig'i
yopiq paytida boshlanadi, keyin esa havo toraygan ovoz yorig'i orqali xuddi
«otilib chiqadi».
Nafas yo'llari yallig'lanish jarayonlarida nerv oxirlari shilliq qavatlari
shishi yoki patologik suyuqlik( balg'am) yig'ilishi natijasida “qitiqlanadi”.
Shish va suyuqlik to'planishi kelib chiqishi bo'yicha allergik yoki tsirkulyator
dimlanish oqibati ham bo'lishi mumkin. Yosh bolalarda mexanik
taъsirlovchilar nafas yo'llaridagi yot jismlar, boshqa holatlarda esa- ko'ks
oralig'i kattalashgan limfa tugunlari va o'smalari bilan traxeya yoki adashgan
nervning ezilishi hisobiga bo'lishi mumkin.
Yo'tal refleksi odatda uzunchoq miya yo'tal markaziga uzatiluvchi
adashgan nervning nafas yo'llaridagi sezuvchi nerv oxirlari yoki plevradagi
retseptorlarning taъsirlanishidan boshlanadi. Yo'tal refleksining shakllanishi
bosh miya po'stlog'ining boshqaruvi ostida bo'lib, u noixtiyoriy yoki ixtiyoriy
chaqirilgan bo'ladi. Ko'pchilik noixtiyoriy holatlarda yo'tal nafas yo'llaridagi
yoki plevradagi retseptorlarning taъsirlanishidan kelib chiqadi. Shuningdek
markaziy kelib chiquvchi yo'tallar (aniqrog'i nevroz oqibatida yoki nevrotik
yo'tal) va eshitish retseptorlarini taъsirlanishi, qizilo'ngach va boshqa nafas
Do'stlaringiz bilan baham: |
