Turkm dili-7 2017. indd

Işlik şekilleri

1. 
   Işligiň şert şekili.
   

▲ Işligiň şert şekili gymyldy-hereketiň şertini aňladýar.
Işligiň şert şekili – sa, -se goşulmasy arkaly ýasalýar. Onuň ýokluk galypy düýp işligiň soňuna – ma, -me goşulmasynyň goşulmagy arkaly hasyl bolýar.

2. Işligiň hyýallanma şekili.

▲ Bir işi ýerine ýetirmäge hyýallanmagy, isleg bildir- megi, maksady aňladýan işliklere işligiň hyýallanma şekili diýilýär.
Ol – makçy, -mekçi goşulmalarynyň kömegi bilen ýasalýar.

3. Işligiň buýruk şekili.

▲ Birine bir zady buýurmagy, tabşyrmagy, haýyş et- megi aňladýan işliklere işligiň buýruk şekili diýilýär.
Işligiň buýruk şekili ýörite goşulmalary kabul etmeýär. Düýp işlikleriň ählisi büýruk äheňinde aýdylanda, buýruk işligini hasyl edýär.
Meselem: Bar, gel, bar, ýaz, oka…
Buýruk işliginiň ýoklugy -ma, -me goşulmalarynyň kö- megi bilen ýasalýar.
Meselem: Oturma, gitme.

4. Işligiň hökmanlyk şekili.

▲ Gymyldy-hereketiň hökman ýerine ýetirilmelidigini aňladýan işliklere işligiň hökmanlyk şekili diýilýär.
Işligiň hökmanlyk şekili –maly, -meli goşulmalaryň goşulmagy bilen ýasalýar.
Meselem: Işe barmaly, meseläni çözmeli.
Işligiň hökmanlyk şekiliniň ýoklugy däl kömekçiniň üsti bilen ýasalýar.
Meselem: Biz şu gün türgenleşige barmaly däl.

5. Işligiň isleg şekili.

▲ Işligiň isleg şekili arzuwy, ahmyr etmegi, ökün- megi aňladýar. Ol düýp işlikleriň yzyna –sady, -sedi goşulmalarynyň goşylmagy bilen ýasalýar.
Meselem: Ertir howa gowy bolsady.
Isleg şekiliniň ýoklugy –ma, -me goşulmalarynyň kömegi bilen ýasalýar.
Meselem: gursady-gurmasady, diýsedi-diýmesedi.

6.