Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

SAHYPALAMA 
[sahy:palama], 
iş 
ady. 
Sahypalamak ýagdaýy. 
SAHYPALAMAK [sahy:palamak], işl. 1.
Kitabyň, žurnalyň we ş.m. her bir sahypasyna 
yzygiderli san belgisini ýazyp çykmak. Ol 
elýazmany sahypalap otyrdy. 2. gepl.d. Kitaby we 
ş.m. sahypama-sahypa açyp agdarmak, okamak. 
Beýik akyldarlaryň arap, pars, çagataý dillerinde 
ýazan 
eserlerini 
...juwanlyk 
höwesi 
bilen 
sahypalapdy (G. Kulyýew).
SAHYPALAMAKLYK [sahy:palamaklyk], iş 
ady. Sahypalamak ýagdaýy.  
SAHYPALAMAZLYK [sahy:palamazlyk], iş 
ady. Sahypalamak işini ýerine ýetirmezlik. 
SAHYPALANMAK 
[sahy:palanmak], 
işl. 
Kitabyň sahypalaryna yzly-yzyna tertip boýunça san 
belgisi ýazylmak.
SAHYPALAŞMAK [sahy:palaşmak], işl. 1. 
Sahypalamaga 
kömek 
etmek. 
2. 
Bilelikde 
sahypalamak 
SAHYPALATMAK 
[sahy:palatmak], 
işl. 
Sahypalamak işini başga birine etdirmek, sahypa 
goýdurmak. 
SAHYPALAÝYŞ 
[sahy:palaýyş], 
iş 
ady. 
Sahypalamak ýagdaýy. 
SAHYPAMA-SAHYPA 
[sahy:pama-sahy:pa], 
hal. Sahypa yzarlap, her sahypa boýunça, her bir 
sahypasyny aýratynlykda. Kitaby sahypama-sahypa 
agdaryp başladym. 
SAHYPJEMAL [sa:hy:pjema:l], syp., k.d. 1. 
Gözelligiň eýesi, owadan, gözel. Gören göž aýyrmaz, 
sahypjemaldyr, Gel, Seýdim, ýara seýle gideli (Zelili). 
2. Gyza dakylýan at. 
SAHYPKEREM [sa:hy:pkerem], at, k.d. Sahy, 
eli açyk. Döwletli sahypkerem, soltana arzym 
aýdaýyn (Kemine). 
SAHYRAK [sahy:ra:k], syp. Eli açygrak, 
jomardrak. 
SAK, syp. Çendenaşa ünsli, gaty seresap, hüşgär, 
eserdeň. Ol ukusyna diýseň sakdy (

Edebiýat we 
sungat

). Gaty sak bolmasaň, ekinleri mal-garadan
goramak başartmasa gerek. Sak it. Sak adam.  
SAKA, at. 1. Ýabyň, akaryň, derýanyň suwunyň 
bölünip, ikinji bir ýere akdyrylýan ýeri, teraz.  
Derýanyň sakasy. 2. göç.m. Bir zadyň esasy, 
başlanýan ýeri, gözbaşy.
SAKAK, at. 1. Uýanyň, kellekiniň we ş.m. alkym 
gaýşy, alkymsa. Ol atyň uýanynyň sakagyndan berk 
tutdy.2. Telpek, papak kellä geýlende gaçmaz ýaly 
aýlanýan bagjyk. 3. Aýallaryň alkymynyň aşagyndan 
geçirilýän we börügini saklaýan zolak mata. Müşki-
anbar sepilmiş, simu sakaklaryňdan, Bir nokta ger 
bar bolsa, özüň ymarat eýle (Talyby). 
SAKAKLAMA, iş ady. Sakaklamak ýagdaýy. 
SAKAKLAMAK, işl. 1. Sakak dakmak. 2. 
Sakagyndan tutmak, alkym ýüpünden tutmak. 
Atyňyzy sakaklap duruň (A. Gowşudow).  
SAKAKLAMAZLYK, iş ady. 1. Sakak 
dakmazlyk. 2. Sakagyndan tutmazlyk. Atlary
sakaklamaň. 
SAKAKLANMAK, işl. 1. Sakak dakylmak. 2. 
Sakagyndan tutulmak. Atlar sakaklandy. 
SAKAKLAŞMAK, 
işl. 
1. 
Sakaklamaga 
kömekleşmek. 2. Bilelikde sakaklamak. 
SAKAKLATMAK, işl. Sakaklamak işini başga 
birine etdirmek. 

---

230 
SAKAKLAÝYŞ, iş ady. Sakaklamak ýagdaýy. 
SAKAKLYK, syp. Sakak üçin niýetlenen. 
SAKANAKLAMAK, 
işl., 
gepl.d., 
ser.
Sakawlamak. – Başa näme gelse çydamaly, çekmeli 
– diýip, sakanaklady (A. Gowşudow). 
SAKAL, at., ser. Sakgal. 
SAKAR I, syp. 1. Maňlaýy ak depelli (haýwanlar 
hakynda). Çep gulagy alykly, sag gulagy toýnuk 
tagmaly sakar işşekden-de derek tapmandy (B. 
Kerbabaýew). Alny sakar dor alaşa. 2. gepl.d. 
Maňlaý saçy düşen, takyr (adam hakynda). Onuň 
saçy depesine çenli ýygrylan sakar maňlaýy 
ýalpyldaýardy (B. Kerbabaýew). 3. Ýer-ýurt ady. 
SAKAR II, at, kön.s. Dowzah, tamy, jähennem. 
Yşkyň ody misli sakar, janymga düşmüş (Gaýyby). 
SAKARBALAK 
[sakarvalak], 
at, 
ser. 
Sakarbarak. Bular Garaguma täze gelen ördekler, 
gazlar, sakarbalaklar hem bu ýaňky suw guşlarydy 
(K. Berdiýew).
SAKARBARAK [sakarvarak], at. Maňlaýy 
sakar, ak reňkli suw guşy, barak. 
SAKARGYŞYK [sakarğy:şyk], at. Halynyň 
gyrasyndaky gözenek çyzyklaryň içine, dürli el 
işlerine salynýan garşylykly üçburçluklar we şolaryň 
aralygyndaky 

T

harpyna meňzeş nagyş. 
SAKARSIŇEK, at. Maňlaýy ak, dişlek uly siňek. 
Aýnadaky sakarsiňek wazyrdap, äpişgäniň tä 
ýokarsyna çenli ýetip, şol ýerden özüni aşak 
goýberýärdi (H. Ysmaýylow).
SAKARTORSUK, at. Maňlaýy sakar, endamy 
zolak-zolak tüýli, uly bolmadyk ýabany ýyrtyjy 
haýwan, torsuk. 
SAKARÝORUNJA [sakarýorunjo], at. Ýabany 
ýorunja. 
SAKAW [sakow], syp. Sakynyp gepleýän. Sakaw 
adam. 
◊ Sakawyň soňuna seret gürrüňiň netijesine 
garaş, diňle, aýdylýan zadyň netijesine seret. 
SAKAWLABERMEK [sakowla:vermek], işl. 
Birdenkä sakawlap başlamak. 
SAKAWLAMA 
[sakowlomo], 
iş 
ady. 
Sakawlamak ýagdaýy. 
SAKAWLAMAK [sakowlomok], işl. Howa geçiş 
ýolunyň birden baglanmagy sebäpli, sözleri sakynyp 
aýtmak. Sakawlap geplemek. 
SAKAWLAMAKLYK [sakowlomokluk], iş ady. 
Sakawlamak ýagdaýy.
SAKAWLAMAZLYK [sakowlomozluk], iş ady. 
Sakynyp, sakawlap gürlemezlik. Ol ýagdaýy 
göreňsoň, sakawlamazlyk aňsat-aňsat başardanok-
da. 
SAKAWLAŞMAK [sakowloşmok], işl. Bile 
sakawlamak. Olar belli bir zat aýdyp bilmän, 
sakawlaşyp durdular. 
SAKAWLATMAK 
[sakowlotmok], 
işl. 
Sakawlamaga mejbur etmek. 
SAKAWLAÝYŞ 
[sakowloýuş], 
iş 
ady. 
Sakawlamak ýagdaýy. 
SAKAWLYK 
[sakowluk], 
at. 
Sakynyp 
geplemeklik ýagdaýy. Sakawlygyňy goýjak bol! 
SAKAWRAK [sakowra:k], syp. Az-kem sakaw. 
SAKÇY [sakçy / sakjy], at. Bir zada gözegçilik 
edýän, saklaýan, goraýan adam, garawul. 
SAKÇYLYK [sakçylyk / sakjylyk], at. Sakçynyň 
käri, ýerine ýetirýän işi, garawullyk. 
SAKÇYÇYLYK [sakçyçylyk / sakjyçylyk], at, 
ser. Sakçylyk. Sakçyçylyk, beýleki diýýänlerine hem 
barasym gelenok (R. Gelenow).
SAKGA I, hal. Garaşylmaýan halatda, birden, 
dessine. Gapdalymyzdan geçip barýan adamlar 
sakga aýak çekdiler. 
SAKGA II, at. Ýülmenip, içine gurşun guýlup, 
aşyk oýnalýan uly kenek. Onuň sakgasy goýy gyzyl 
reňke boýalyp gurşunlanypdy. 
 
 
SAKGAL [sakgal / sakal], at. Çekgä, duluga, 
eňege çykýan tüý örtügi. 
◊ Sakgaldan alyp, murta goýmak (ýelmemek) 
ýerliksiz iş etmek, peýdasyz iş etmek, işi bolmalysy 
ýaly etmezlik. Sakgalyndan hiňňildik uçmak erkek 
kişiniň erk-ygtyýaryny eliňe almak, diýeniňi etdirmek 
(aýal maşgala hakynda). Sakgalyny agartmak köp 
azar, ezýet bermek, ejir baryny görkezmek, janyny 
ýakmak. Şol jaýyň ugrunda sakgalym agaryp gitdi. 
Sakgalyny sallamak uly göwresini kiçeltmek. 
SAKGALDAŞ [sakgallaş / sakallaş], at. 1. 
Ýaşlary bir çene ýeten, ýaşlary deň bolan erkek 
adamlar, sakaldaş. Ol sakgaldaşyna ýüzlendi. 2. 
Ýaşytdaşlaryň biri-birine ýüzlenip, ýüz tutup aýdýan 
ýüz tutma sözi. Bah-ow, sakgaldaş, bu ýaşdan soňam 
bir ýerde oturasyň gelenok öýdýän (Ş. Borjakow). 
SAKGALLAK [sakgallak / sakallak], syp. 
Sakgaly gür çykan, gür sakgally. Olaryň biri 
sakgallak bolup, beýlekisi kösedi (B. Kerbabaýew). 
SAKGALLY-SARMYKLY [sakgally-sarmykly / 
sakally-sarmykly], syp. Sakgal goýberden (orta ýaşly 
erkek adam hakynda). – Wiý, ussa aga, siziň 
aýalyňyz, ogluňyz bar ahyry. Özüňiz hem sakgally-
sarmykly adam (A. Durdyýew). 
SAKGALSAPY[sakgalsapy / sakalsapy], at. 
Sakgalyň çekge saçy bilen birleşip gidýän ýeri. Onuň 
aşak sallanan murtlary, sakgalsapysy timarsyz 
sakgalyna gatyşýardy (B. Kerbabaýew).
SAKGAL-SARMYK [sakgal-sarmyk / sakal-
sarmyk], at, ser. Sakgal. 
SAKGYÇ, at. 1. Kepbegöwen, garnaýyç ýaly 
ösümlikleriň süýtli şiresi we ondan alynýan hem-de 
çeýnelýän önüm. 2. Çeýnemek üçin ýörite ýasalýan 
önüm. 3. göç.m., gepl.d. Ýaňra, manysyz köp 
gepleýän.