Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI
Download 12.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi II (K-Z)-2016`Ylym
- Bu sahifa navigatsiya:
- KÖWLEÝIŞ
- KÖWMEKLIK
- KÖWREKAK
- KÖWSAR
- KÖWSARLAMAKLYK
- KÖW-SÖW: köw-söw etmek
- KÖWÜK II
- KÖWÜM-KÖWÜM
- KÖWÜŞ II
- KÖWÜŞLEMEK
- KÖWZEME
- KÖWZEŞMEK [köwzöşmök], işl. 1
- KÖÝDÜRIŞ
- KÖÝDÜRMEK
- KÖÝME
KÖWLEŞDIRMEK [köwlöşdürmök], işl. Bir
ýanyndan köwläp çykmak. Itgyzganyň düýbüni köwleşdirmek. KÖWLEŞMEK [köwlöşmök], işl. 1. Köwlemäge kömekleşmek. Ol agasyna töňňe köwleşdi. 2. Bilelikde köwlemek. Oglanlar käşir köwleşip ýördüler. KÖWLETMEK [köwlötmök], işl. Köwlemek işini başga birine etdirmek. Agajyň düýbüni köwletmek. KÖWLEÝIŞ [köwlöýüş] I, II, iş ady. Köwlemek ýagdaýy. KÖWME [köwmö], iş ady. Köwmek ýagdaýy. KÖWMEK [köwmök], işl. Bir ýeri, bir zadyň ýüzüni ýa-da düýbüni, aşagyny oýmak, gazmak. Ahyrynda göterim edilen ýoluň dört-bäş metr möçberinde aşagyny köwdüler (B. Kerbabaýew). KÖWMEKLIK [köwmöklük], iş ady. Köwmek ýagdaýy. KÖWMEZLIK [köwmözlük], iş ady. Köwmek işini etmezlik. KÖWRE [köwrö], at. Siliň oýup giden ýeri. Ol köwre güzere nije düşüp sen (Magtymguly). KÖWREKAK [köwrökak], at. Guradylan gyr çomujy. Köwrekak iýeniň ygynda ýatma (Nakyl). KÖWREÝIK [köwröýük], at. Gumda, şorlukda, dagda gögerýän gaty baldakly, püri bogun-bogun köp ýyllyk ösümlik. Meýdan titir, köwreýik, şora, ýowşan bilen basyrylgy ( Edebiýat we sungat ). KÖWSAR [köwsa:r]: köwsar urmak. ser. Köwsarlamak. Köwsar urýan ýeller, suwly ýagyşlar, Çyn söýginiň odun söndürmeýärler (R. Seýidow). KÖWSARLAMA [köwsa:rlama], iş ady. Köwsarlamak ýagdaýy. KÖWSARLAMAK [köwsa:rlamak], işl. Aýlanyp öwüsmek, aşyrym-aşyrym ösmek, belli bir tarapdan däl-de, dürli tarapdan öwüsmek (ýel, şemal hakynda). Heniz ugrukmadyk şemal köwsarlap, tezek ysyny, tüsse ysyny, düýeleriň gäwüş ysyny getirýärdi (B. Kerbabaýew). KÖWSARLAMAKLYK [köwsa:rlamaklyk], iş ady. Köwsarlamak ýagdaýy. KÖWSER [köwsör], at. Hyýaly jennet çeşmesi. Köwsere ýuwupdyr ýar syýa saçyn, Agyz diýen etmez, tilden uýalar (Mollanepes). KÖW-SÖW: köw-söw etmek bir ýerde aýlanyp, aýlanjyrap ýörmek, işli-işsiz gezelenç etmek. Ol ekiniň golaýynda köw-söw edip ýördi. KÖWÜK I, at. Ýabany pişige meňzeş ýyrtyjy haýwan. Gumuň käbir ýerlerinde köwükler we alajagözenler hem ýaşaýarlar. KÖWÜK II, syp. Köwek bolup duran, köwlen (ýer). Agajyň bir gapdaly adam giräýmeli köwükdi. KÖWÜLMEK [köwülmök], işl. Bir zadyň, jaýyň we ş.m. düýbi oýulmak, gazylmak. Köne jaýyň düýpleri köwlüp, üstüňe ýykyljak bolup dur. KÖWÜM-KÖWÜM, syp. Köp ýer köwlen. Alaňňyrtlar mal ýatagyň töweregini köwüm-köwüm edipdir. KÖWÜNMEK [köwünmök], işl. Özüň üçin köwmek, köwläp almak. Men gumda kösük köwündim. KÖWÜŞ I, at. Aýaga geýilýän gonçsuz aýakgaplaryň umumy ady. Ol mele mesisini taýly gezek sypalaşdyryp, köwüşlerini golaýyna getirip goýdy (B. Seýtäkow). KÖWÜŞ II, iş ady. Köwmek ýagdaýy. KÖWÜŞÇI [köwüşşü], at. Köwüş tikýän, köwüş ýamaýan, aýakgap bejerýän ussa. Köwüşçä ädigimiň ökjesine nal kakdyrdym. KÖWÜŞDIRMEK [köwüşdürmök], işl. Birnäçe ýeri köwüp çykmak, köwüm-köwüm edip gazyşdyrmak. Elleri kiçijik pillije çagajyklar jaýyň töweregini köwüşdirip çykypdyr. KÖWÜŞLEMEK [köwüşlomok], işl., gepl. d. Kowuiş bilen urmak. Onuň agzyny köwüşlemeli bolupdyr. KÖWÜŞLIK [köwüşlük], syp. Köwüş tiker ýaly, köwüş tikmek üçin niýetlenen. Köwüşlik teletin. KÖWZEME [köwzömö], iş ady. Köwzemek ýagdaýy. KÖWZEMEK [köwzömök], işl. 1. Bugdaýyň, künjiniň we ş.m. dänelerini gaba salyp, silkeläp arassalamak. Ol bugdaýy köwzäp arassalady. 2. Soka salyp, gabygyny döwmek, aýyrmak. KÖWZELMEK [köwzölmök], işl. 1. Bugdaýyň, künjiniň we ş.m. däneleri gaba salnyp, silkelenip arassalanmak. 2. Soka salnyp, gabygy döwülmek, aýrylmak. KÖWZEMEKLIK [köwzömöklük], iş ady. Köwzemek ýagdaýy. KÖWZEŞDIRMEK [köwzöşdürmök], işl. Köwzäp çykmak, köwzäp arassalaşdyrmak. Ol bugdaýy, künjini köwzeşdirdi. 54 KÖWZEŞMEK [köwzöşmök], işl. 1. Köwzemäge kömekleşmek. Bugdaý köwzeşmek. 2. Bilelikde köwzemek. Aýallar bugdaý köwzeşip durdular. KÖWZETMEK [köwzötmök], işl. Köwzemek işini başga birine etdirmek. KÖWZEÝIŞ [köwzöýüş], iş ady. Köwzemek ýagdaýy. KÖÝ [kö:ý], at, Pikir-hyýal, oý; küý. Günde ýüz köý geler-geçer bu başa, Agyrtma, sözümi ýykmagyl, oglum (Magtymguly). Tapmadym, nädeýin, ýok eken öýde, Galdym şol wagtda tükenmez köýde (A. Kekilow). KÖÝDÜRIŞ [köýdürüş], iş ady. Köýdürmek ýagdaýy. KÖÝDÜRME [köýdürmö], iş ady. 1. Köýdürmek ýagdaýy. 2. at. Gyzgyn unaşyň, belkäniň üstüne agaran guýlup taýýarlanýan nahar. KÖÝDÜRMEK [köýdürmök], işl. 1. Bir zady otda öte gowurmak, ýakyp zaýalamak. Ol tamdyra ýapan çörekleriniň birnäçesini gülledipdir, ody köp salyp köýdüripdir. 2. göç. m. Biriniň janyny ýakmak, çykgynsyz ýagdaýa salmak, bagryny ýakmak. Näz bilen köýdürme bizi, Gyz juwan, suw ber içeýli ( Görogly ). 3. göç. m. Puluň hümmetine görä düşýän harydy alman, ony biderek zada harç etmek, biderek zada sowmak, ýerliksiz harçlamak. Maňa bir eden zadyňam bolmaz-da, diňe şol puly köýdürersiň (B. Kerbabaýew). 4. göç.m. Pul çalşygynda bar bolan pullaryňy bellenen möhletde täze pula öwürmän, olaryň köýmegine sebäp bolmak, ýerine täze pul alyp bilmezlik. Şu aýyň içinde pullaryňy täze pula çalyşmasaň, hemmesini köýdürersiň. KÖÝLENMEK [kö:ýlönmök], işl. Bir zadyň pikir-hyýalyny etmek, oýa batmak. Ol näme oýlanýar, näme aýlanýar, Ol näme köýlenýär, näme küýlenýär? (N. Pomma). KÖÝME [köýmö], iş ady. Köýmek ýagdaýy. KÖÝMEK [köýmök], işl. 1. Gyzgyn zadyň täsiri netijesinde ýanmak, ýanyp bişmek. – Ah, elim köýdi, goýber! – diýdi ( Zöhre – Tahyr ). 2. Köp ulanylyp ýa-da gaty gyzyp zaýalanmak. Lampa köýüpdir. 3. göç. m. Bir zadyň ugrunda janyňy ýakmak, bagryňy ýakmak. 4. göç.m. Zähmetiň biderek gitmek, çeken azabyň reýgan bolmak, ýerine düşmezlik. 5. Pul çalşygynda çalşylmadyk pul dolanyşykdan galmak. 6. gepl.d. Puluň satyn alyş hümmeti örän aşak düşmek, peselmek. Download 12.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling