Türkmen halk döredijiligi

Halky kyssalar. Jadyly ertekiler

---

88
Türkmen halk döredijiligi
eşidäýmeli eken. Pylan ýerde bir täze salnan şäher bar, onun patyşasy bar 
welin, sahylykda, adyllykda dünýäde onuň taýy ýokdur. Onuň köşgüniň 
sekiz gapysy bar, onuň bir gapysyndan baranyňda seniň hemme gapyňdan 
baranyňça berýär, süýji dilli, sözüň gysgasy, men indi başymy alyp, şonuň 
ýurduna gideýin-le, onuň ýaly dünýäde ýok ekeni, bulardan agzyň ýag-
jarjak däl − diýip, saraýdan çykyp gidiberenmişin.
Ol şol gelşine derrew ýaňky myhman ýerine gelip, çaý-çörek 
iýip, atyny münüp, öz ýurduna baka ugrapdyr. Ol az ýöräp, köp ýöräp, 
şäherine gelip, ol gije özüniň öýünde ýatyp, ertesi patyşanyň ýanyna sa-
lama barypdyr. Wezir Şirwan patyşanyňkyda bitiren işleriniň hemmesini 
boýdan-başa gürrüň beripdir. Güljahan muňa begenip, özüniň wezirine 
uçursyz köp sylag-enjam beripdir.
Güljahan wezirine:
− Şäheriň abadançylygyny öňküden hem has gowy oňaryň. Şirwan 
patyşa galandar geýiminde biziň şäherimizi görmäge geler, siz habardar 
boluň, ol şähere gelende, maňa mälim ediň − diýip tabşyrypdyr.
Indi sözi Şirwanadyl patyşadan eşidiň. Şirwanadyla bu gedaý 
şeýle sözleri aýdyp gidenden soň, onuň ýüreginde şol şäheri hem onuň 
patyşasyny görmek höwesi düşüpdir. Ol derrew gowy görýän iki wezirini 
çagyryp:
− Indi şol gedaýyň aýdan şäherini hem-de onuň adyl patyşasyny 
gidip göreliň − diýýär. Wezirler:
− Bolýar, patyşamyz, haçan gitseňiz, biz taýyn − diýipdirler.
Şeýlelik bilen, Şirwanadyl wezirleri bilen her haýsy bir ata münüp, 
diwana eginbaşly, eginlerinden ullakan bir torba asyp ýola düşüpdirler. 
Bular birnäçe gün ýol ýöräp, sorap-idäp, ahyr Güljahan patyşanyň şäherine 
gelip, derwezeden giripdirler. Bularyň gelenini ilki garawullar görüp, der-
rew ylgap baryp, diwana geýimli üç del adamyň şähere gelenini habar 
berýärler. Güljahan patyşa bu gelenleriň Şirwan patyşadygyny aňyp, 
derrew köşgüne öňküden hem beter zynat berip, her ýerinde-her ýerinde 
garawul goýupdyr. Özi bolsa täze-täze gymmat baha patyşa geýimlerin-
den geýnip, başyna täç goýup oturyberýär. Öz ýanynda bir hum gyzyl 
goýupdyr, näme, ol ony tapman duranok.
Şirwanadyl wezirleri bilen bir saraýa baryp, çaý içip, çörek iýip, 
dem-dynçlaryny alyp, patyşanyň köşgüne tarap ugrapdyr. Soňra sorap-
idäp, köşgüň gapysyndan baranlarynda, garawullar bulara:
− Siz entek duruň, biz patyşadan sorap geleli, eger goýbermäge rug-
sat berse, sizi goýbereli − diýip, patyşadan soramaga gidipdirler.

---

89
Patyşa bu gedaýlary köşge goýbermäge rugsat edýär. Şirwanadyl 
özüniň wezirleri bilen gedaý bolan bolup, köşgüň gapylaryndan girip 
başlapdyrlar. Gyzyň bulara beren zadynyň hiç hasaby bolmandyr. Ahyry 
sekizinji gapydan girenlerinde, bularyň gaby dolup, gyzyň beren gyzyl-
laryny salmaga ýer tapmandyrlar. Bular artanyny jübülerine, goltuklaryna 
salyp gidiberjek bolupdyrlar weli, Güljahan patyşa:
− Hany, entek duruň, myhmanhana baryp, nahar iýip gidiň. Biziň 
adatymyz şeýle, her kim gelse, ha gedaý, ha-da şa bolsun, myhman bolup 
gitmeli − diýip, bulary myhmanhana eltip, öňlerine saçak ýazyp, dürli 
nygmatlar döküpdir. Tabaklar tükel gyzyldan ýasalan eken. Tabaklary 
Güljahan Şirwanadyla berjek bolsa, ol almandyr.
Güljahan patyşa:
− Ýok, ol bolmaz, biziň adatymyz şeýle, kim myhman bolup, tabak-
dan nahar iýse, biz tabagyny hem özüne berýäris − diýipdir.
Hakykatdan hem, Güljahan patyşanyň adaty şeýle eken. Şundan soň, 
Şirwan patyşa iýen naharlarynyň tabaklaryny alypdyr.
Güljahan:
− Eý, myhmanlar, siz kän zat görensiňiz, siziň kimin gezende adam-
lar nakyla, gürrüňe ökde bolarmyş, gowy nakyllar, gürrüň aýdyp berseňiz 
diňlärdik − diýipdir.
Myhmanlar:
− Bolýar, hormatly patyşamyz, ynha, agşam geler-de, saňa nakyl 
aýdyp beräýeris − diýipdirler.
Şirwanadyl özüniň wezirleri bilen bu patyşanyň ýanyna nakyl aýdyp 
bermäge gelipdir.
Güljahan:
− Hany, haýsyňyz köp nakyl bilýärsiňiz, ilki haýsyňyz aýtjak? − 
diýip sorapdyr.
Şirwan:
− Ynha, biz tagsyr, rugsat bolsa, gürrüň edip bereris − diýipdir.
Güljahan:
− Bolýar, onda ol ikiňiz gidiň-de, dynjyňyzy alyň. Bu gije ýoldaşyňyz 
bilen biz gürrüň ederis − diýip, olary myhmanhana gaýtaryp, özi Şirwanadyl 
bilen bir öýde galyp, oňa nakyl aýtdyrypdyr.
Güljahan her daýym aýakýoly bahanasy bilen daş çykyp gelmek üçin 
ýerinden turanda, ol dessine gol gowşuryp, onuň öňüne köwşüni getirýär, 
içerik girende bolsa, onuň köwüşlerini beýlede ýygnap otyr eken. Şeýdip,